جهت دریافت مشاوره و راهنمایی درباره توراکس کلیک نمایید
تاريخچه وسيرتكاملي دوره در جهان وايران :
الف) در جهان
در تمام دهه هاي آخر قرن نوزدهم مداخله هاي جراحي بر روي قلب ، ريه و ساير اندامهاي درون قفسه سينه همگي با
مرگ بيمار همراه مي شد و هيچ اشتياقي براي پايه گذاري و معرفي رشته جراحي توراكس نبود . با پژوهش هاي علمي و
مقاله هاي منتشر شده در 20 سال اول قرن بيستم و پيشرفت دانش هوشبري شرايط تغيير كر د . جراحي توراكس با
استفاده از لوله گذاري تراشه ، تهويه مكانيكي ، شيوع بيمار ي هاي عفوني و سل در نيمه اول قرن بيستم و افزايش
سرطان ريه و فنآوريهاي جديد ، به عنوان رشته فوق تخصصي جراحي كارديوتوراسيك در اروپا و امريكا شكل گرفت.
اولين جراحان توراكس جراحان عمومي بودند كه درمان جراحي بيمار ي هاي چركي ريه و پلور شام ل : آبسه ريو ي ،
برونشكتازي، آمپيم و تروماي توراكس را در شروع قرن بيستم ميلادي در زمان جنگ جهاني اول و بعد از آن انجام
مي دادند. با توجه به اينكه جراحي توراكس با تلاش جراحان عمومي شكل گرفت، ابتدا اين رشته بخشي از جراحي
عمومي بود . آموزش ويژه جر احي توراكس در بيمارستا ن هاي اختصاص يافته به بيمار ي هاي ريوي
و نقاهتگاههای بيماران مبتلا به سل انجام مي شد.
دامنه فعاليت جراحي توراكس بعد از جنگ جهاني دوم به سرعت گسترش يافت . با پيشرفت علم وفن آوري گام
بعدي در جراحي توراكس با افزايش غيرقابل انتظار ر ز كسيون هاي ريه ، ابتدا به علت سل ريوي و سپس سرطان ریه
همراه بود. مرحله اي كه باعث رشد و توسعه ظرافت هاي فني جراحي توراكس شد. جدائي رشته از جراحي عمومي و
آغاز فعاليت مستقل فوق تخصصي به ضرورت هاي علم ي ومهار ت ويژه ، حاصل اين دوران است . در سومين مرحله
جراحان تور اكس كه تجربه كافي در جراح ي هاي پيشرفته ريه داشتند به توسعه جراحي قلب بويژه پيوند عروق كرونر
همت گماشتند و فعاليت خود را در جراحي توراكس و قلب گسترش دادند.
پيشرفت عظيم و حير ت آور در فن آوري جراحي قلب از ده ه ي 1950 و جراحي عروق كرونر باعث كم رنگ شدن اهميت
و نقش تجربه در ساير جراح ي هاي توراكس شد . در بسياري از بيمارستا ن هاي آمريكا جراحاني با حداقل آموزش در
را در اواخر سا ل 1980 Liaison جراحي توراكس اين اعمال را انجام م ي دادند. انجمن جراحي توراكس آمريكا كميته
تشكيل داد تا با ايجاد توازن در زمين ه هاي آموزشي ه ر بخش، توانمندي جراحي كارديوتوراسيك، در ارائه خدمات
مطلوب مراقبت از سلامت بيماران در ساختار يك رشته واحد حفظ شو د . مسئوليت ارزيابي و تدوين برنام ه ريزي
و عدم موفقيت آن به انجمن مديران آموزشي جراحي Liaison آموزش جراحي توراكس ازسال 1992 با انحلال كميته
واگذار شد. (Thoracic Surgery Directors Association, TSDA) توراكس
جراحي توراكس هنوز در آمريكا به صورت يك رشته واحد جراحي كارديوتوراسيك به پذيرش دستيار
مي پردازد، اما امتحان بورد آن در دو بخش جداگانه توراكس و قلب و عروق برگزار م ي شود. هرچند از جداسازي رش ت ه
جراحي قلب و عروق و توراكس سخن گفته شده، اما نظر فعلي بر آموزش با هم اس ت . در عمل با توجه به امكان
آموزش هاي تخصصي تر و جاي فعاليت، گرايش به فعاليت به صورت اختصاص ي تر در جراحي قلب بزرگسالان، جراحي
عيوب مادرزادي قلب و قلب كودكا ن ، پيوند قلب، پيوند ريه و ي ا قلب و ريه ، جراحي توراكس عمومي و يا جراحي
توراسيك غيرقلب و اخيراً نيز صحبت از تخصص ويژه در جراحي قلب نوزادان به صورت زير شاخ ه هاي جراحي
كارديوتوراسيك مي شود.
در انگليس جراحي كارديوتوراسيك تخصص به نسبت جواني است كه بعد از جنگ جهاني دوم رشد سريع داشتهاست. جراحي كارديوتوراسيك، تخصصي است كه داراي زيرشاخ ه هاي جراحي بيمار ي هاي مادرزادي قلب، جراحي
توراكس و جراحي قلب بزرگسالان است، كه هر كدام ويژگ ي هاي خاص خود را دار د . گروهي از جراحان فعاليت مشترك
در جراحي قلب و توراسيك دارند، اما بسياري فعاليت تخصص ي تر و ي ا اختصاصي تر در يكي از زير شاخ ه ها را دارن د . هر
چند بورد جراحي كارديوتوراسيك با ارزيابي جداگانه جراحي قلب و عروق و جراحي توراسيك وجود دارد اما اخيراً به
علت كمبود جراح توراكس با يك سال آموزش جراحي قلب و 2 سال جراحي توراكس در ادام ه 5 سال دوره آموزش
جراحي پايه به تربيت متخصص جراحي توراكس اقدام شده است.
جراحي قفسه صدري در كانادا با تلاشهاي صاحب نظران جراحي عمومي كه تجربه و مهارت خود را در زمان د ر مان
مصدومان جنگي بدست آوردند شروع ش د . با گذشت زمان دوره آموزش طولاني شد و براي فعاليت بعنوان هيئت علمي در
جراحي توراكس ، نياز به ده سال آموزش بعد از دوره پزشكي عمومي بو د . در گذشته جراحان كانادائي در رشته جراحي
كارديوتوراسيك و يا جراحي توراكس با توجه به د و روش مختلف آموزشي فارغ التحصيل م ي شدند . از سال 1996 با
پذيرش وضعيت موجود جراحي توراكس و كارديوتوراسيك، اصلاحات در آموزش آنها شروع ش د . با انجام تغييرات در طي
متخصص جراحي قل ب و عروق و يا (graded responsibility) 6 سال با روش تفويض تدريجي مسئوليت جراحي
توراكس تربيت م ي شود. اما با توجه به مشترك بودن بعضي از چرخ ش ها در برنامه گردشي، امكان گرفتن تخصص در هر دو
رشته در طول 7 سال نيز وجود دارد.
* جراح توراكس شايستگي و صلاحيت انجام جراح ي هاي ريه، پلور، جدار قفسه سينه، تراشه، مري، ديافراگ م و ميا ن -
سينه را دار د . برداشتن تومورهاي پيشرفته و تهاجمي به عروق ميا ن سينه و جدار قفسه سينه و انجام اعمال
ترميمي جايگزين را بر عهده دار د . نقش جراح توراكس همراه با متخصصين ساير رشت ه ها در تصمي م گيري مشترك براي
به خصوص در بيما ر ان سرطاني در تعيين زمان و روش جراحي ( Multidisciplinary) بيماران در قالب فعاليت گروهي
و زمان انجام شيمي درماني، و راديوتراپي قبل و يا بعد از جراحي و هم چنين (palliative) در كنار درما ن هاي نگهدارنده
در روش هاي درمان آمفيزم و پيوند ريه بسيار مهم، حياتي و تعيي ن كننده اس ت . فعاليت مشترك در گروه جراحي در
به مهر ه هاي ستون فقرات بدن با جراحان مغز و اعصاب و جراحان متخصص ستون (approach) ( نزديك شدن (رسيدن
فقرات انجام م ي شود. جراح توراكس توانائي انجام جراح ي هاي آندوسكوپيك (دروني ) تراشه و برون ش ها، و انجام
توراكوسكوپي در تشخيص و درمان با حداقل تهاجم به بدن را دار د . استفاده از رو ش هاي كرايوسرجري، ليزر، فتوديناميك
در كنار روش هاي ديگر جراحي كاربرد روزافزوني در اين رشته palliative و گذاشتن استنت در درمان هاي نگهدارنده
دارد.
آموزش جراحي كارديوتوراسيك در طول نزديك به يك قرن از آموزش رسمي در امريكا و اروپا به تدريح با تحولات
اين رشته و ساير ف ن آوريها هماهنگ شد ه است. تعييرات آموزشي و لزوم بازنگري در فعاليت، با تعامل مسئولي ن ، اساتيد
بخشهاي آموزشي و دان ش آموختگان در طول زمان، روند تغييرات را رقم زده اس ت . از ايده تغيير تا شروع آن و پذيرفتن
نقش واقعي اعضاي هيئت علمي گا ه ي تا بيش از دو دهه تاخير ديده م ي شود، هرچند ارزيابي سالانه و گفت و گوي جد ي
بر لزوم تغييرات هميشه وجود دارد.
نگرش نوين به جراحي توراكس تك شاخ ه اي از ده ه ي 1990 و بعد از استفاده از ويدئوتوراكوسكپي و درما ن هاي مولتي
مداليتي سرطان ريه شتاب بيشتر ي گرفت . آموزش جراحي توراكس شاهد تغييرا ت پيوسته تدريجي بر مبناي نظرات
كارشناسي براي پاسخ به نيازهاي جديد و با بررسي عملكرد دان ش آموختگان بوده اس ت . در طول زمان آموزش جراحي
توراكس با پيشرفت ف ن آوري و دانش، خود را با نيازهاي جامعه سازگار كرده است و بتدريج ن ق ش انجمن هاي علمي جراحان
توراكس در آموزش اين رشته بيشتر شده اس ت . آموزش جراحي توراكس در زير چتر بزرگتر آموزش جراحي و آن نيز در
گسترهي آموزش پزشكي كشور قرار م ي گيرد. تأثيرات متقابل و مثبت آنها نويدبخش آموزش و ارائه كاري برتر از گذشته
خواهد بود . بي ترديد علي رغم پيشرفت علم و ف ن آوري و گسترش رو ش هاي غيرجراحي، جهان به جراحان جوان، سخت كوش
و قوي در رشته فوق تخصصي جراحي توراكس هم چنان نيازمند خواهد بود
ب) در ايران
با تشكيل دارالفنون در سال 1230 هجري شمسي شروع دوران جديدي از علوم در ايران آغاز شد و طب ايران
بتدريج با طب اروپائي پيوند خور د . اوج فعاليت دارالفنون بين سالهاي 1280 تا 1310 هجري شمسي اس ت . اولين جراحي
انجام شد ه - Ploke در ايران كه بعد از تأسيس دارالفن و ن به سبك مدرن صورت گرفت به احتمال بسيار توسط دكتر
است، كه آموزش جراحي در دارالفنون را شروع كر د . جراحي در ايران با حضور جراحان اروپائي و يا ايرانيان آموزش
ديده توسط آنها ادامه ياف ت . در اواخر قرن 19 و اوايل قرن بيستم ميلادي بيشتر جراح ي ها در بيمارستان سينا انجام
مي شد. با تأسيس دانشكده پزشكي دانشگاه تهران در سال 1313 بتدريج طب جديد جايگزين طب سنتي شد.
شكل گيري جراحي توراكس در ايران بين سا ل هاي 1330 تا 1340 هجري شمسي مي باشد كه تلاش براي درمان
جراحي بيماران مبتلا به سل در كنار فعاليت جراحان عمومي براي انجام جراح ي هاي ديگر توراكس، به توسعه آن كمك
كرد. درمان جراحي بيماران مبتلا به سل با شروع به كار دكتر محمد قاضي و سپس دكتر انور شكي كه آموزش خود را
در فرانسه كامل كرده بودند در بيمارستان بوعلي تهران درده ه هاي 1330 1340 هجري شمسي گسترش ياف ت . دكت ر
عدل جراح عمومي در 1318 هجري شمسي پس از بازگشت از فرانسه با آشنائي به عمل توراكوتومي، اين عمل را
شروع كرد اما با توجه به نبود روش هوشبري بسته ( جديد )، با شروع فعاليت بيمارستان بوعلي، بيماران خود را به آن
مركز ارجاع دا د . وي به جدائي جراحي توراكس از ج ر احي عمومي معتقد بو د . اين زمان تقريباً با ايجاد رشته جراحي
در فرانسه در سال 1935 ميلادي تقارن داشت . پيشتر از آن در Laennec توراكس به صورت مستقل در بيمارستان
آمريكا جراحي توراكس از جراحي عمومي جدا و برنام ه ي آموزشي جداگانه پيدا كرده بو د . با وجود انجام شمار ز يادي
1340 هجري شمسي هنوز آموزش رسمي (آكادميك) - اعمال جراحي توراكس در بيمارستان بوعلي در سال هاي 1330
جراحي توراكس در ايران وجود نداشت، اما با فعاليت بيمارستان بوعلي و آموزش غيررسمي، جراحان با تجرب ه اي در اين
رشته تربيت شدن د . گروهي براي تكميل آموزش به خارج رفتند. همزمان فارغ التحصيلان خارج از كشور در جراحي
كارديوتوراسيك در مراكز دانشگاهي مشغول به كار شدن د . در سال 1352 هجري شمسي بخش جراحي توراكس مستقل
با رياست دكتر اعتبار در دانشگاه تهران آغاز به كار كر د . پزشكان عمومي با حكم دستيار جراحي قفسه سينه در يك
دوره پنج ساله ه م زمان جراحي عمومي و جراحي قفسه سينه را م ي گذراندند و دانشنام ه ي تخصص جراحي قفسه سينه
به آنها داد ه مي شد. جراحان كارديوتوراسيك فارغ التحصيل ايراني خارج از كشور كه بين سا ل هاي 1339 تا 1349 در
ايران مشغول فعاليت شدند با تمايل به فعاليت در جراحي تو ر اكس و يا جراحي قلب و عروق زمينه آموزش جراحي
توراكس و يا قلب و عروق را ايجاد كردند.
براي سال ها در ايران در ده ه هاي 50 و 60 هجري شمسي، اعمال جراحي توراكس توسط جراحان عمومي كه به نوعي
آموزش جراحي توراكس را گذرانده بودند و يا بيشتر در مراكز دانشگاهي توسط ج راحان كارديوتوراسيك انجام م ي شد .
1363 رشته ي فوق تخصصي جراحي توراكس (قفسه /7/ در بيست و دومين جلسه شوراي آموزش پزشكي در تاريخ 26
صدري) تصويب شد . اولين دستياران فوق تخصصي در بيمارستان ولي عص ر (ع) در مجتمع امام خميني دانشگاه تهران
پذيرفته شدند . فعاليت دكتر فت ح الله حكمي و دكتر امير منصور روش ن ضمير در دانشگاه تهران و فعاليت دكتر فرخ
سعيدي در دانشگاه شهيد بهشتي به ايجاد بخ ش هاي آموزشي جراحي توراكس به صورت مستقل از جراحي قلب و عروق
و جراحي عمومي در سا ل هاي 1363 و 1366 در اين دانشگا ه ها انجاميد . بورد فوق تخصصي جراح ي توراكس به همت آقاي
دكتر فرخ سعيدي در ايران پاي ه گذاري شده اس ت . فعاليت آموزشي جراحي توراكس توسط دكتر محمد رضا ناس ي زاده در
تبريز در سال 1367 و در سال 1384 در اصفهان با پ ي گيري دكتر سياوش صحت آغاز شد ه است. در حال حاضر در بيشتر
مراكز دانشگاهي و شهرهاي بزرگ ايران جراحان توراكس به فعاليت مشغول هستند.
دکتر بهزاد رحمانی جراح توراکس
هموطنان گرامی در ذیل این مقاله فقط و صرفاً دیدگاه ها و نظرات و تجربیات خود درباره این بیماری را بیان بفرمائید و در صورت داشتن هرگونه سوال و مشاوره با شماره همراه 09120758267 تماس حاصل نمایید و یا در قسمت مشاوره آنلاین در صفحه اول سایت سوالات خود را بیان بفرمائید با تشکر
جهت مشاوره و دریافت نوبت اینجا کلیک نمایید
دیدگاه خود را بنویسید