پس از تشخیص سرطان معده، آزمایشهایی انجام میشود تا مشخص شود سلولهای سرطانی تا چه حد در داخل معده و بخشهای دیگر بدن گسترش پیدا کرده اند. سه راه برای گسترش سرطان در بدن وجود دارد.
مرحله بندی زیر برای سرطان معده استفاده میشود:
- مرحله صفر (کارسینوم این سایتو یا درجا)
- مرحله یک
- مرحله دو
- مرحله سه
- مرحله چهار
به فرایندی که در طی آن مشخص میشود سرطان چقدر گسترش پیدا کرده است، مرحله بندی گفته میشود. اطلاعات به دست آمده از مرحله بندی سرطان تعیین کننده مرحله و درمان بیماری است. یک یا چند مورد از آزمایشهای زیر برای تعیین مرحله سرطان معده استفاده میشود:
سونوگرافی آندوسکوپی : در سونوگرافی آندوسکوپی ( Endoscopic ultrasound) که به اختصار به آن EUS گفته میشود، شلنگ باریکی به نام آندوسکوپ وارد بدن میشود. معمولا اندوسکوپی از طریق دهان یا مقعد انجام میشود. این شلنگ باریک در سر خود لامپ کوچک و یک لنز دوربین کوچک برای مشاهده تصاویر بر روی نمایشگر کامپیوتر، دارد. سر شلنگ امواج صوتی با انرژی بالا متساطع میکند که با اندامها و بافتهای داخل بدن برخورد کرده و اکو میشود. این اکو تصویری از بافتهای بدن ایجاد میکند که به آن سونوگرام گفته میشود. به همین علت به این روش اندوسونوگرافی هم میگویند.
سی تی اسکن (CT scan) یا کَت اسکن: در سی تی اسکن مجموعه ای از تصاویر از سطوح داخل بدن مانند سینه، شکم یا لگن با زوایای مختلف تهیه میشود. تصویر توسط یک کامپیوتر متصل به دستگاه پرتوی ایکس حاصل میشود. ممکن است برای کمک به وضوح بافتها و اندامها، رنگ مخصوصی داخل رگها تزریق شود یا از بیمار خواسته شود محلول حاوی رنگ را ببلعد. این روش توموگرافی (برش نگاری) کامپیوتری نیز نامیده میشود.
پِت اسکن (PET scan): پت اسکن مخفف عبارت positron emission tomography scan (اسکن برش نگاری با گسیل پوزیترون) است. در این روش سلولهای بدخیم تومور در بدن شناسایی میشوند. مقدار کمی گلوکز رادیواکتیو در داخل رگ تزریق میشود. دستگاه پت اسکن اطراف بدن میچرخد و تصاویری از محلی که گلوکز در بدن استفاده میشود تهیه میکند. سلولهای بدخیم تومور در عکس روشنتر دیده میشوند چون فعالتر هستند و گلوکز بیشتری در مقایسه با سلولهای طبیعی، مصرف میکنند. پت اسکن و سی تی اسکن ممکن است همزمان انجام شوند که در این صورت به آنها پت سی تی گفته میشود.
ام آر آی (تصویر برداری رزنانس مغناطیسی) با گادولینیوم: در این روش از امواج رادیویی مغناطیسی استفاده میشود و مجموعه ای از تصاویر با جزئیات زیاد از داخل بدن به دست می آید. ماده ای به نام گادولینیوم در داخل یک رگ تزریق میشود. گادولینیوم اطراف سلولهای سرطانی جمع میشود بنابراین این ناحیه در تصویر روشنتر دیده میشود. این روش ام آر آی هسته ای نیز خوانده میشود.
لاپاراسکوپی: در لاپاراسکوپی طی عمل جراحی بسته، اندامهای داخل شکم بررسی میشوند. در این روش برشهای کوچکی در دیواره شکم ایجاد میشود و لاپاراسکوپ (شلنگ باریک و سیک) از یکی از این برشها وارد بدن میشود. ابزارهای دیگری نیز ممکن است از طریق برشها وارد شوند تا کارهایی مثل برداشتن بخشی از بافت یا اندام و نمونه گیری برای بررسی در زیر میکروسکوپ را انجام بدهند تا سلولهای سرطانی شناسایی شوند. ممکن است محلولی برای شستشوی اندام داخل شکم استفاده شود و سپس سلولهای مورد نظر برداشته شوند. این سلولها در زیر میکروسکوپ بررسی میشوند.
سرطان چگونه در داخل بدن گسترش پیدا میکند؟
سرطان معده از طریق بافتها، دستگاه لنفاوی و مدفوع گسترش پیدا میکند.
گسترش سرطان از طریق بافت: سرطان از محلی که شروع شده رشد میکند و به بافتهای اطراف می رسد.
گسترش سرطان از طریق دستگاه لنفاوی: سرطان از محلی که شروع شده به واسطه دستگاه لنفاوی به بخشهای دیگر بدن میرسد. سرطان میتواند از طریق رگهای لنفاوی با مناطق دیگر انتقال پیدا کند.
گسترش سرطان از طریق خون: سرطان از طریق جریان خون میتواند به بخشهای دیگر بدن برسد به طوری که از رگهای خونی برای جا به جایی استفاده میکند.
هنگامی که سرطان به بخش دیگری از بدن گسترش پیدا کند به آن متاستاز گفته میشود. سلولهای سرطانی از محلی که در آنجا شکل گرفته اند (تومور اولیه) گذر کرده و در رگهای خونی یا رگهای لنفاوی سفر میکنند. اگر سرطان وارد دستگاه لنفاوی شود و از طریق آن سفر کند، در بخش دیگری از بدن تومور تشکیل میدهد که به آن تومور متاستازی گفته میشود. همین امر در مورد گسترش از طریق رگهای خونی نیز صادق است.
نوع تومور متاستازی با نوع تومور اولیه یکسان است. مثلا اگر سرطان معده به کبد گسترش یافته باشد، سلولهای سرطانی موجود در کبد همان سلولهای سرطانی معده هستند. در این حالت بیماری سرطان معده متاستازی محسوب میشود نه سرطان کبد.
شکل- به ترتیب از سمت چپ به راست سرطان معده از مراحل 0 تا 4 نشان داده شده است.
مرحله بندی سرطان معده
- مرحله صفر (کارسینوم این سایتو)
در مرحله صفر سلولهای غیر طبیعی موجود در مخاط (سطح پوشاننده داخل معده) دیواره معده دیده شده اند. این سلولهای غیر طبیعی ممکن است سرطانی شده و به بافتهای سالم مجاور برسند. مرحله صفر سرطان معده را کارسینوم این سایتو (کارسینوم درجا) میگویند چون محدود به همان جایی است که سرطان تشکیل شده و فراتر از آن نرفته است.
- مرحله یک
مرحله یک خود به دو گروه 1 آ (IA ) و 1 ب (IB) تقسیم میشود.
مرحله یک آ: سرطان در لایه مخاطی (سطح پوشاننده یا آستر معده) دیواره معده تشکیل شده و ممکن است به لایه زیر مخاطی که در زیر آن قرار دارد برسد.
مرحله دو ب: سرطان در لایه مخاطی دیواره معده تشکیل شده و ممکن است به لایه زیر مخاطی برسد. به علاوه 1) سرطان به یک یا دو غده لنفاوی مجاور رسیده است و یا این که 2) سرطان به لایه عضلانی گسترش یافته است.
شکل- تصویر سمت راست برشی از دیواره معده را نشان میدهد. همان طور که میبینید بالاترین بخش برش یعنی سطح پوشاننده معده لایه مخاطی است که ضخامت زیادی دارد، در زیر آن لایه زیر مخاطی قرار دارد. پس از آن لایه عضلانی و در پایین ترین یا بیرونی ترین بخش معده لایه ساب سروزال قرار دارد.
- مرحله 2
سرطان معده مرحله دو خود به دو گروه 2 آ و 2 ب تقسیم بندی میشود.
مرحله 2 آ: سه حالت ممکن است داشته باشد: الف- سرطان ممکن است به لایه زیر مخاطی دیواره معده رسیده باشد. همچنین به سه تا شش غده لنفاوی مجاور رسیده است. ب- سرطان به لایه عضلانی دیواره معده رسیده است و یک یا دو غده لنفاوی را هم درگیر کرده است. پ- سرطان به لایه ساب سروزال دیواره معده رسیده استد (لایه پشت لایه عضلانی).
مرحله 2 ب: در این مرحله سه حالت ممکن است به وجود بیاید: الف- سرطان به لایه زیر مخاطی ممکن است رسیده باشد و علاوه بر آن به 7 تا 15 غده لنفاوی رسیده است. ب- سرطان به لایه عضلانی دیواره معده رسیده است و سه تا شش غده لنفاوی مجاور را هم درگیر کرده است. پ- سرطان به لایه ساب سروزال رسیده است و یک تا دو غده لنفاوی مجاور را هم درگیر کرده است. ت- سرطان به لایه سروزال دیواره معده (بیرونی ترین لایه معده) رسیده است.
- مرحله 3
سرطان معده مرحله سه خود به سه گروه 3 آ، 3 ب و 3 ث دسته بندی میشود.
مرحله 3 آ: مرحله 3 آ سرطان معده خود به چهار حالت ممکن است وجود داشته باشد: الف- سرطان به لایه عضلانی دیواره معده رسیده و 7 تا 15 غده لنفاوی مجاور را هم درگیر کرده است. ب- سرطان به لایه ساب سروزال دیواره معده رسیده و 3 تا 6 غده لنفاوی مجاور را هم درگیر کرده است. پ- سرطان به سروزال (بیرونی ترین لایه معده) و به 1 تا 6 غده لنفاوی مجاور رسیده است. ت- سرطان به اندامهای نزدیک مانند طحال، روده بزرگ، کبد، دیافراگم، لوزالمعده، دیواره شکم، غده آدرنال، کلیه یا روده کوچک و یا پشت شکم رسیده است.
مرحله 3 ب: سرطان معده مرحله 3 ب سه حالت میتواند داشته باشد: الف- سرطان به لایه زیر مخاطی یا عضلانی دیواره معده ممکن است رسیدهب اشد و به 16 غده لنفاوی مجاور (و یا بیشتر) رسیده است. ب- سرطان به لایه ساب سروزال یا سروزال دیواره معده رسیده است و 7 تا 15 غده لنفاوی مجاور را هم درگیر کرده است. پ- سرطان از معده به اندامهای نزدیک مانند طحال، روده بزرگ، کبد، دیافراگم، لوزالمعده، دیواره شکم، غده آدرنال، کلیه یا روده کوچک و یا به پشت شکم رسیده است و همچنین 1 تا 6 غده لنفاوی مجاور را هم درگیر کرده است.
مرحله 3 ث: سرطان در این مرحله به یکی از دو حالت زیر میرسد: الف- سرطان به لایه ساب سروزال یا سروزال دیواره معده رسیده و بیش از 16 غده لنفاوی مجاور را درگیر کرده است. ب- سرطان از معده به اندامهای نزدیک مانند طحال، روده بزرگ، کبد، دیافراگم، لوزالمعده، دیواره شکم، غده آدرنال، کلیه یا روده کوچک و یا به پشت شکم رسیده است و همچنین به 7 غده لنفاوی یا بیشتر از آن گسترش یافته است.
- مرحله 4
در این مرحله سرطان به بخشهای دیگر بدن مانند ریه ها، کبد، غدد لنفاوی دور و بافتهایی که دیواره شکم را میپوشانند رسیده است.
عود سرطان معده
عود یا بازگشت سرطان معده یعنی سرطان پس از درمان، بازگشته است. بازگشت سرطان معده ممکن است در خود معده و یا بخشهای دیگر بدن مانند کبد یا غدد لنفاوی اتفاق بیفتد.
دیدگاه خود را بنویسید