سرطان پستان

سرطان پستان 

سرطان پستان (که در بین مردم به عنوان سرطان سینه شناخته می‌شود) شایع‌ترین سرطان تهاجمی‌ در زنان و دومین عامل اصلی مرگ ناشی از سرطان (پس از سرطان ریه) محسوب می‌شود.

پیشرفت‌هایی که از سال 1989 تاکنون در زمینه غربالگری و درمان ایجاد شده است میزان بقای بیماران را تا حد چشمگیری بهبود بخشیده است. تنها در ایالات متحده آمریکا حدود 3.1 میلیون فرد نجات یافته از سرطان پستان وجود دارد. احتمال مرگ ناشی از سرطان پستان در زنان حدود 1 نفر از 38 نفر یا به عبارتی  2.7 درصد است.

آگاهی داشتن از علائم بیماری و انجام غربالگری روش‌های مهمی برای کاهش خطر هستند. به خاطر داشته باشید سرطان پستان در مردان نیز اتفاق می‌افتد اما در اینجا تمرکز اصلی بر سرطان پستان در زنان است.

شکل- در تصویر بالا بخشهای نشان داده شده در نیمرخ پستان به تریب از بالا (در جهت عقربه های ساعت) عبارتند از: توده سرطانی (به رنگ قرمز تیره)، مجاری شیر (به رنگ طوسی)، غدد شیر (به رنگ صورتی) و غدد لنفاوی (به رنگ سبز)

نکات اختصاری در مورد سرطان پستان 

• سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان است
• علائم این سرطان ممکن است شامل وجود توده و یا افزایش ضخامت بافت پستان و تغییراتی در پوست و یا نوک سینه باشد
• یکی از عوامل زمینه ساز سرطان پستان ممکن است ژنتیک باشد اما برخی عوامل مربوط به سبک زندگی مانند مصرف الکل احتمال آن را بیشتر می‌کند
• انواع مختلف درمان مانند عمل جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی برای سرطان پستان وجود دارد
• بسیاری از توده‌های پستان سرطانی نیستند اما هر کسی که نگران وجود توده ‌ای در داخل پستان و یا تغییراتی در پستان است باید به پزشک مراجعه نماید

علائم و نشانه ‌های سرطان پستان 

اولین نشانه سرطان پستان معمولاً افزایش ضخامت بافت‌های سینه یا وجود توده در سینه یا زیر بغل است. علائم دیگر عبارتند از:

• درد در زیر بغل یا سینه که با سیکل‌های ماهانه تغییری نمی‌کند
• فرورفتگی یا قرمزی در پوست پستان (ممکن است فرورفتگیهایی در سطح پوست سینه شبیه به پوست پرتقال دیده شود)
• تحریکات پوستی در اطراف یا روی نوک سینه
• ترشحاتی از نوک سینه که احتمالاً حاوی خون است
• فرورفتگی یا وارونه شدن نوک سینه
• تغییراتی در اندازه یا شکل سینه
• پوسته پوسته شدن پوست سینه یا نوک سینه

بیشتر توده ‌های پستان سرطانی نیستند اما باید توسط پزشک بررسی شوند.

شکل- به ترتیب از سمت چپ به راست: مرحله اول سرطان پستان، مرحله دوم، مرحله سوم، مرحله چهارم

مراحل سرطان پستان 

سرطان بر اساس اندازه تومور و گسترش یا عدم گسترش آن به غدد لنفاوی زیر بغل یا بخش‌های دیگر بدن، مرحله بندی می‌شود.

روش‌های مختلفی برای مرحله بندی سرطان پستان وجود دارد. در روشی که از مرحله صفر تا چهار درجه بندی شده است، هر مرحله خود به مراحل جزئی تر تقسیم بندی می‌شود.

مرحله صفر - در این مرحله که به عنوان داکتال کارسینوم این سایتو (کارسینوم درجای مجرای شیر ) شناخته می‌شود سلول‌ها محدود به فضای داخل مجرای شیر هستند و به بافت‌های اطراف حمله نکرده‌ اند.

مرحله یک - در شروع این مرحله اندازه تومور کمتر از دو سانتی‌متر رسیده است اما هیچ یکی از غدد لنفاوی را درگیر نکرده است.

مرحله دو - تومور دو سانتی‌متر است و شروع به گسترش به غدد لنفاوی مجاور کرده است.

مرحله سه - اندازه تومور به پنج سانتی متر می‌رسد و ممکن است به برخی از غدد لنفاوی رسیده باشد و آنها را در گیر کرده باشد.

مرحله چهار - سرطان به اندام‌های دورتر به خصوص استخوان‌ها، کبد، مغز یا ریه‌ ها رسیده است.

چه عواملی منجر به سرطان پستان می‌شود؟ 

پستان زنان پس از بلوغ شامل چربی، بافت همبند و هزاران غدد شیر (غدد ریزی که شیر تولید می‌کنند)، می باشد. لوله های ریز یا مجاری شیر (داکتها) شیر را به سمت نوک سینه هدایت میکنند.

در سرطان سلولهای بدن به شکل غیر قابل کنترلی تکثیر میشوند. این رشد بیش از حد سلولهاست که باعث سرطان میشود. سرطان پستان معمولا در لایه داخلی پوشاننده سطح مجاری شیر یا غدد شیر که شیر را داخل این مجاری میریزند، شروع میشود. سرطان از این محل میتوان به بخشهای دیگر بدن گسترش یابد.

عوامل زمینه ساز سرطان پستان 

علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست اما برخی عوامل احتمال آن را بیشتر می‌کند. برخی از عوامل زمینه ساز سرطان پستان قابل پیشگیری هستند.

سن - با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان پستان بیشتر می‌شود. در بیست ‌سالگی احتمال ابتلا به این بیماری در دهه آینده زندگی، 0.6 در صد است و در سن 70 سالگی این احتمال به 3.84 در صد افزایش پیدا می‌کند.

ژنتیک - اگر خویشاوند نزدیکی دارید که به سرطان پستان مبتلا بوده است، احتمال آن در شما بیشتر است. زنانی که ژن BRCA1 یا BRCA2  دارند در خطر بیشتر سرطان پستان، سرطان تخمدان و یا هر دو قرار دارند. این ژن‌ها از طریق والدین منتقل می‌شوند. TP53 ژن دیگری است که با افزایش احتمال سرطان پستان مرتبط است.

سابقه قبلی سرطان پستان یا سایر انواع توده‌ پستان - زنانی که پیش‌تر سرطان پستان داشته ‌اند در مقایسه با افرادی که هیچ سابقه ‌ای از این بیماری ندارند بیشتر احتمال دارد که به آن مبتلا شوند. همچنین داشتن توده ‌های خوش‌خیم غیر سرطانی دیگر، احتمال ابتلا به سرطان پستان در آینده را افزایش می‌دهد. از جمله آنها می‌توان به هایپرپلازی آتیپیک داکتال یا کارسینوم لبولار این سایتو اشاره کرد.

متراکم بودن بافت پستان - سرطان پستان در افرادی که تراکم بافت پستان در آنها بالاتر است، محتمل‌تر است.

استروژن و شیردهی – هر چه مدت طولانی‌تری بدن در معرض استروژن قرار بگیرد خطر سرطان پستان بیشتر می‌شود. این طولانی شدن ممکن است به علت شروع زودتر قاعدگی یا دیر شدن یائسگی باشد. از شروع قاعدگی تا یائسگی میزان استروژن در بدن بالاتر است.

به نظر می‌رسد شیردهی بیشتر از یک سال احتمال ابتلا به سرطان پستان را کاهش می‌دهد. احتمالاً علت این است که شیردهی پس از بارداری به این معنی است که میزان استروژن در بدن برای مدتی پایین است.

وزن بدن - زنانی که پس از یائسگی اضافه وزن دارند یا چاق هستند بیشتر احتمال دارد که دچار سرطان پستان شوند. احتمالاً علت آن بیشتر بودن میزان استروژن است. مصرف قند زیاد نیز می‌تواند عامل آن باشد.

مصرف الکل – زیاد بودن مصرف الکل به نظر می‌رسد در ابتلا به سرطان پستان نقش دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد زنانی که بیش از سه مرتبه در روز الکل مصرف می‌کنند یک و نیم برابر دیگران در خطر سرطان پستان قرار دارند.

قرارگیری در معرض تشعشع - قرارگیری در معرض تشعشع پرتو درمانی برای درمان سرطان های دیگر، احتمال سرطان پستان در آینده را بیشتر می‌کند.

درمان‌های هورمونی - استفاده از درمان جایگزینی هورمونی و قرص‌های ضد بارداری با سرطان پستان ارتباط دارد چرا که میزان استروژن در بدن را افزایش می‌دهند.

خطرات شغلی - در سال 2012 پژوهشگران به این نتیجه رسیدند قرارگیری در معرض برخی مواد سرطان‌زا می‌تواند به سرطان پستان منجر شود. در سال 2007 دانشمندان به این نتیجه رسیدند احتمالاً شیفت کاری شبانه خطر سرطان پستان را افزایش می‌دهد اما پژوهش‌های دیگری برای نتیجه ‌گیری در این زمینه لازم است چرا که پژوهش‌های دیگر نتایج متناقضی نشان داده‌ اند.

ایمپلنت سینه و سرطان پستان 

زنانی که ایمپلنت زیبایی سینه گذاشته‌ اند و دچار سرطان پستان شده‌ اند بیشتر احتمال دارد که در اثر این بیماری جان خود را از دست بدهند. همچنین احتمال تشخیص دیرتر سرطان در مراحل پیشرفته ‌تر در زنانی که ایمپلنت سینه دارند، 25% بیشتر از زنانی است که ایمپلنت سینه ندارند.

علت آن ممکن است پنهان شدن توده ‌های سرطانی در پشت ایمپلنت در حین غربالگری سرطان پستان باشد و یا ممکن است خود ایمپلنت تغییراتی در بافت پستان ایجاد نماید. در هر صورت تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.

انواع سرطان پستان

داکتال کارسینوم: داکتال کارسینوم یا کارسینوم مجرای شیر در مجاری شیر شروع شده و شایعترین نوع سرطان پستان است (شکل بالا).

لبولار کارسینوم: این نوع سرطان پستان در لبولها یا غدد شیر ایجاد میشود (شکل بالا).

در سرطان پستان تهاجمی، سلولهای سرطانی از داخل مجاری شیر یا غدد شیر فراتر رفته و به بافتهای مجاور حمله ور شده اند. در این وضعیت احتمال گسترش سرطان به بخشهای دیگر بدن افزایش می یابد.

شکل- در تصویر بالا به ترتیب از سمت چپ به راست: سلول نرمال، سرطان غیر تهاجمی، سرطان تهاجمی (فراتر از دیواره گسترش یافته است)

سرطان پستان غیر تهاجمی به وضعیتی گفته میشود که در آن سرطان پستان هنوز در محل اولیه خود قرار دارد و خارج نشده است. با این حال این سلولها در نهایت تهاجمی شده و به سرطان پستان تهاجمی تبدیل میشوند.

سرطان پستان در مردان نیز ایجاد میشود اما کمتر شایع است.

تشخیص سرطان پستان 

تشخیص اغلب به دنبال غربالگری معمولی و یا در معاینه توسط پزشک، انجام میشود. برخی آزمایشهای تشخیصی برای تایید سرطان پستان عبارتند از:

معاینه پستان : پزشک پستان را از نظر وجود توده یا علائم دیگر بررسی میکند.

تصویر برداری

ماموگرافی: تصویر برداری ماموگرافی نوعی تصویر به دست آمده از پرتوی ایکس است که برای غربالگری اولیه سرطان پستان انجام میشود. این روش کمک میکند هر گونه توده یا ناهنجاری در پستان شناسایی شود. نتایج مشکوک باید بیشتر بررسی شوند. با این حال گاهی ماموگرافی نواحی مشکوکی را نشان میدهد که سرطانی نیستند. این امر منجر به ایجاد استرس و گاهی مداخلات غیر ضروری میشود.

سونوگرافی: در سونوگرافی که با امواج فراصوت انجام میشود، تمایز بین توده های جامد و کیستهای پر شده با مایع مشخص میشود.

ام آر آی: در این روش ابتدا رنگ مخصوصی تزریق میشود تا مشخص شود سرطان تا کجا گسترش یافته است.

نمونه برداری 

در نمونه برداری یا بیوپسی، یک تکه بافت طی یک عمل جراحی از ناحیه مشکوک برداشته شده و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال میشود. اگر نتیجه نشان دهد سلولها سرطانی هستند نوع سرطان نیز مشخص شده و تعیین میشود سرطان حساس به هورمون است یا نه.

در تشخیص سرطان پستان مرحله بندی سرطان نیز باید انجام شود که بر اساس موارد زیر صورت میگیرد:

1. اندازه تومور
2. میزان گستردگی آن
3. تهاجمی یا غیر تهاجمی بودن آن
4. متاستاز یا گسترش آن به سایر بخشهای بدن

مرحله بندی سرطان میتواند تا حدی به پیش بینی دوره نقاهت و بهبودی و احتمال عود آن در آینده کمک نماید. بر اساس آن بهترین برنامه درمانی طراحی میشود.

روشهای درمان سرطان پستان 

روش درمان بستگی به عوامل زیر دارد:

• نوع سرطان پستان
• مرحله سرطان
• حساسیت به هورمون
• سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی و ترجیحات شخصی

درمان اصلی سرطان پستان معمولا شامل موارد زیر است:

• پرتو درمانی (رادیوتراپی)
• عمل جراحی
• درمان بیولوژیکی یا درمان دارویی هدفمند
• هورمون درمانی
• شیمی درمانی

عواملی که بر انتخاب روش درمانی تاثیر میگذارند عبارتند از مرحله سرطان، مشکلات پزشکی دیگر بیمار و ترجیحات شخصی او.

عمل جراحی سرطان پستان 

اگر لازم باشد عمل جراحی انجام شود، یکی از انواع زیر انتخاب میشود:

لامپکتومی: در لامپکتومی یا جراحی برداشتن توده، خود تومور و مقدار کمی از بافتهای سالم اطراف آن بریده و برداشته میشوند. این کار به پیشگیری از گسترش سرطان کمک میکند. در صورتی که تومور کوچک باش و جدا کردن آن از بافتهای پیرامون راحت باشد، این روش در نظر گرفته میشود.

ماستکتومی: ماستکتومی یا جراحی برداشتن سینه خود انواع مختلف دارد. در ماستکتومی ساده غدد شیر، مجاری شیر، بافتهای چربی، نوک سینه، هاله اطراف نوک سینه و بخشی از پوست برداشته میشود. د رماستکتومی رادیکال تمامی پستان به اضافه عضله دیواره سینه و غدد لنفاوی زیر بغل برداشته میشوند.

• تزریق نوع خاصی مواد رادیواکتیو برای نمونه برداری سنتینل لنف نود

بیوپسی سنتینل لنف نود: در این روش که در واقع نمونه برداری غده لنفی نگهبان است، اولین غده لنفاوی زیر بغل شناسایی شده و برداشته میشود تا نمونه برداری شود تا از گسترش سرطان جلوگیری شود و مشخص شود آیا سرطان به غده های لنفاوی رسیده است یا نه. سرطان میتواند از طریق دستگاه لنفاوی به سایر بخشهای بدن برسد.

برداشتن غدد لنفاوی آگزیلاری: اگر سلولهای سرطانی به یک غده لنفاوی (اولین غده لنفاوی) رسیده باشند، توصیه میشود چندین غده لنفاوی زیر بغل برداشته شود تا از گسترش بیماری جلوگیری گردد.

بازسازی پستان: پس از جراحی پستان، میتوان بنا به تشخیص متخصص پستان را بازسازی و آن را شبیه سینه دیگر کرد. این کار را میتوان همزمان با ماستکتومی و یا مدتی بعد انجام داد. برای بازسازی میتوان از ایمپلنت و یا از بافتهای بخشهای دیگر بدن بیمار استفاده کرد.

پرتو درمانی 

در پرتو درمانی یا رادیوتراپی دوز کنترل شده ای از تشعشع به تومور سرطانی تابانده میشود تا سلولهای سرطانی تخریب شوند. ممکن است این کار حدود یک ماه پس از عمل جراحی پستان و همراه با شیمی درمانی انجام شود. این کار برای از بین بردن سلولهای سرطانی باقیمانده لازم است.

هر جلسه پرتو درمانی چند دقیقه طول میکشد. ممکن است لازم باشد سه تا پنج جلسه در هفته و به مدت سه تا شش هفته مراجعه کنید. تعداد دقیق جلسات بستگی به وضعیت سرطان دارد.

نوع سرطان پستان تعیین کننده نوع پرتو درمانی است. عوارض شایع پرتو درمانی عبارتند از خستگی، لنف ادم، تیرگی رنگ پوست سینه و تحریک پوست.

شیمی درمانی 

اگر احتمال عود یا گسترش سرطان زیاد باشد، پزشک ممکن است داروهای سیتوتوکسین برای از بین بردن سلولهای سرطانی تجویز نماید. به این داروها شیمی درمانی ادجوانت یا کمکی گفته میشود.

اگر تومور بزرگ باشد ممکن است متخصص پیش از جراحی شیمی درمانی را شروع کند تا اندازه تومور کوچک شده و برداشتن آن آسانتر شود. به این کار شیمی درمانی نئوادجوانت گفته میشود.

شیمی درمانی ممکن است برای درمان سرطانی که متاستاز داده است (به بخشهای دیگر بدن گسترش یافته است) انجام شود تا علائم کاهش یابند. این کار در موارد پیشرفته تر سرطان انجام میشود.

همچنین این کار باعث کاهش استروژن میشود. استروژن میتواند منجر به رشد برخی انواع سرطان پستان شود.

عوارض شیمی درمانی عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• از دست دادن اشتها
• خستگی
• زخم دهان
• ریزش مو
• افزایش آسیب پذیری در مقابل عفونت

داروهایی برای کمک به کنترل این عوارض وجود دارند.

درمان مهار هورمونها

ممکن است پزشک با استفاده درمانهای مهار کننده هورمون، از بروز مجدد سرطانهای حساس به هورمون پیشگیری نماید. این سرطانها گیرنده استروژن (ای آ ER) مثبت و گیرنده استروژن (پی آر PR ) مثبت نامیده میشوند.

معمولا درمان مهار هورمون پس از عمل جراحی انجام میشود اما گاهی ممکن است برای کوچک کردن تومور پیش از جراحی شروع شود.

این درمان ممکن است برای بیمارانی که نمیتوانند عمل جراحی، شیمی درمانی یا رادیوتراپی را انجام دهند تنها گزینه موجود باشد.

تاثیر درمان معمولا تا 5 سال پس از جراحی باقی می ماند. با این حال این درمان هیچ تاثیری بر سرطانهایی که حساس به هورمون نیستند، ندارند. داروهایی که برای مهار هورمونها استفاده میشوند عبارتند از:

تاموکسیفن

مهار کننده آروماتاز

سرکوب یا ابلیشن تخمدان

هورمون آزاد کننده هورمون لوتئینی کننده در مقابل دارویی به نام گوسرلین که تخمدانها را سرکوب میکند.

درمان هورمونی ممکن است بر باروری بیمار در آینده تاثیر بگذارد.

درمان بیولوژیکی 

داروهای هدفمند میتوانند برخی انواع خاص سرطان پستان را از بین ببرند. از جمله این داروها عبارتند از هِرسِپتین، لاپاتینیب و بِواسیزومب. پزشک این داروها را با اهداف مختلف استفاده میکند. درمان سرطان پستان و سایر سرطانها ممکن است عوارض شدیدی بر جای بگذارد. بنابراین هنگام تصمیم گیری برای درمان باید بیمار در مورد معایب و عوارض جانبی درمانها اطلاعات کافی داشته باشد و روشهای به حداقل رساندن عوارض را بداند.

پیشرفتهای پزشکی در زمینه درمان سرطان پستان 

دانشمندان بر اساس تحقیقات همیشه به دنبال راههای جدید هستند. در پژوهشی در سال 2018 بیان شد بهبود درک بیولوژی تومور سرطان پستان منجر به بهبود درمانهای متناسب با هر بیمار میشود. در پژوهش دیگری در سال 2018 گزارش شد دانشمندان جهشی را شناسایی کرده اند که سلولهای سرطانی را در مقابل داروهای درمانی مانند داروهای مهار کننده PARP  و اولاپاریب مقاوم می سازد. پزشکان این داروها را برای درمان سرطانهای مختلف تجویز میکنند.

این یافته ها میتواند سطح دیگری از درمانهای اختصاصی برای هر بیمار را به دنبال داشته باشد که تاثیر گذاری استفاده از داروهای مهار کننده یا داروهای دیگر مانند درمانهای بر پایه پلاتین را مشخص میکند.  

پژوهش دیگری در سال 2018 گزارش کرد داروی کریزوتینیب که اغلب برای درمان سرطان ریه استفاده میشود میتواند سلولهای سرطان پستان دارای نقص ژنتیکی خاص را نیز از بین ببرد. این کشف به راه اندازی آزمایشهای بالینی بزرگترین منجر شده است.

دورنمای سرطان پستان 

احتمال نجات زنانی که سرطان پستان مرحله 0 تا 1 در آنها تشخیص داده شده است پس از درمان ، ظرف 5 اول تقریبا 100 درصد است. اگر تشخیص در مرحله 4 بوده است احتمال نجات بیمار در 5 سال دوم، حدود 22 درصد است. معاینات و غربالگری منظم به شناسایی زود هنگام سرطان کمک میکند.

پیشگیری از سرطان پستان 

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سرطان پستان وجود ندارد اما ایجاد تغییراتی در سبک زندگی میتواند تا حد قابل توجهی احتمال این سرطان و سرطانهای دیگر را کاهش دهد.

از مصرف زیاد الکل پرهیز کنید

رژیم غذایی سالم حاوی مقدار زیادی میوه و سبزیجات داشته باشید

ورزش کنید

وزن نرمال و سالم داشته باشید

برای زنانی که در خطر بالای سرطان پستان قرار دارند، عمل جراحی پیشگیرانه توصیه میشود.