فیستول مقعد (anal fistula ) به تونلی گفته میشود که از داخل مقعد به پوست اطراف آن ایجاد شده است. معمولا فیستول به واسطه عفونتی که درست بهبود نیافته است ایجاد میشود.

شکل- در تصویر بالا تونلی که از دیواره مقعد به پوست اطراف مقعد زده شده (فیستول) با رنگ قهوه ای مشخص شده و در تصویر سمت راست بزرگتر نشان داده شده است.

 

چه عواملی منجر به ایجاد فیستول مقعد میشوند؟

درست در داخل مقعد چندین غده وجود دارد که مایع ترشح میکنند. گاهی اوقات این غدد بسته میشوند. این این شرایط ممکن است تجمع باکتریها باعث ایجاد یک کیسه متورم از بافت عفونی و مایع شود. به این کیسه آبسه گفته میشود.

اگر آبسه را درمان نکنید، بزرگ میشود و در نهایت راه خود را به بیرون از بدن پیدا کرده و سوراخی در پوست اطراف مقعد ایجاد میکند. در این زمان است که مواد چرکی داخل آبسه تخلیه میشود. فیستول به تونلی میگویند که از غده بند آمده تا سطح پوست اطراف مقعد حفر شده است.

در بیشتر مواقع آبسه موجب تشکیل فیستول میشود اما در موارد نادر ممکن است در اثر بیماریهای دیگری مانند عفونت های مقاربتی، سل یا بیماری پیشرونده ای که بر روده ها تاثیر میگذارد مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو (کولیت زخمی)، به وجود بیاید.

علائم و نشانه های فیستول مقعد چیست؟

  • درد
  • سرخی
  • ورم اطراف مقعد

گاهی اوقات علائم زیر نیز ممکن است تجربه شوند:

  • خونریزی
  • درد در حین دفع ادرار یا مدفوع
  • تب
  • ترشحات بدبو از سوراخی در نزدیکی مقعد

اگر هر یک از این علائم را دارید، به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص فیستول مقعد چگونه است؟

اگر پزشک فکر کند فیستول مقعد دارید معاینه های مرتبط را انجام میدهد. برخی از فیستولها را به سادگی میتوان تشخیص داد ولی برخی دیگر چنین نیستند. گاهی اوقات فیستول خود بسته میشود و سپس دوباره بعدا باز میشود.

پزشک به دنبال علائم خونریزی یا ترشحات چرکی میگردد. ممکن است با استفاده از انگشت داخل مقعد را نیز معاینه نماید.

احتمالا برای بررسی بیشتر باید به متخصص مراجعه کنید. عکس رادیولوژی یا سی تی اسکن برایتان ممکن است تجویز شود. کلونوسکوپی نیز ممکن است لازم باشد.

 

روشهای درمان فیستول مقعد چیست؟

هیچ دارویی برای رفع این مشکل وجود ندارد و باید عمل جراحی صورت بگیرد. معمولا عمل جراحی درمان فیستول مقعد در مطب یا کلینیک انجام میشود نیازی نیست به بیمارستان بروید.

برای موارد فیستول ساده که خیلی به مقعد نزدیک نیست، پوست برش میخورد و عضله اطراف تونل فیستول باز میشود. این کار باعث میشود زخم از داخل فرصت بهبودی پیدا کند.

برای فیستولهای پیچیده تر دکتر ممکن است پیش از جراحی لوله ای به نام ستون را در این سوراخ بگذارد تا به تخلیه چرک و عفونت کمک شود. این فرایند شش هفته یا بیش از آن طول میکشد. سپس جراحی انجام میشود.

بسته به این که فیستول در کجا قرار دارد ممکن است پزشک مجبور شود برشی در عضله منقبض شونده (اسفنکتر) که مقعد را باز و بسته میکند ایجاد نماید. تلاش میشود آسیبی به عملکرد عضله وارد نشود اما ممکن است پس از این جراحی، کنترل مدفوع سخت تر شود.

 

دکتر بهزاد رحمانی