پروبیوتیک ها میکروبهایی هستند که در بدن ما مفید عمل میکنند و از سلامت ما پشتیبانی می کنند. معمولاً این میکروارگانیسم ها، گونه های باکتری هایی هستند که به گوارش کمک میکنند. به همین دلیل به آنها باکتری های مفید می‌گوییم. محصولات پروبیوتیک نیز به همین علت برای بهبود سلامت ما ساخته می شوند.
پروبیوتیک ها در برخی غذاها وجود دارند و ممکن است به صورت محصول غذایی مانند ماست و یا به صورت قرص و کپسول ارائه شوند. بسیاری از مردم برای بهبود سلامت روده، پروبیوتیک مصرف میکنند اما گاهی اوقات هم از پروبیوتیک ها برای درمان برخی مشکلات روده مانند التهاب معده ای روده ای (گاستروانتریت) استفاده میشود. اما سوال بسیاری از بیماران این است که آیا این باکتری های مفید برای درمان کولیت اولسراتیو یا کولیت زخمی هم موثر هستند؟
آیا مصرف پروبیوتیک در بیماران کولیت اولسراتیو برای تمام شدن علائم بیماری موثر است؟
کولیت اولسراتیو یک بیماری التهابی در روده بزرگ است که باعث اسهال خونی، دل پیچه و نفخ میشود. این بیماری به صورت دوره ای عود می کند و برطرف می شود. بنابراین زمانهایی بیمار از علائم بیماری اذیت میشود و زمانهایی هم وضعیت او خوب است و علائمی وجود ندارد.
درمان پزشکی استاندارد برای این بیماری شامل دو مولفه است: درمان علائم در دوره بیماری و پیشگیری از عود بیماری.
در درمان های مرسوم کولیت اولسراتیو، عود بیماری اغلب با داروهای کورتیکواستروئید یعنی همان داروهای کورتون مانند پردنیزون درمان میشود. برای پیشگیری از عود علائم، همین درمان حفظ میشود یعنی برخی از داروها به مدت زمان طولانی باید مصرف شوند.
در مورد کارایی پروبیوتیک در پایان دادن به دوره عود بیماری نمی توان امیدوار بود . در نتایج یک پژوهش بازبینی در سال ۲۰۰۷ ، مطالعات بالینی که بر روی مصرف پروبیوتیک برای پایان دادن به عود کولیت اولسراتیو صورت گرفت نشان داد که پروبیوتیک ها دوره عود بیماری را کوتاه نمی کنند. با این حال بیمارانی که در این پژوهش شرکت کرده بودند و پروبیوتیک مصرف کرده بودند در دوره های عود بیماری، تعداد علائم کمتری گزارش کردند و این علائم شدت کمتری هم داشتند. به عبارت دیگر اگر چه پروبیوتیک دوره عود بیماری را سریعتر تمام نمی کند اما به نظر میرسد علائم را خفیف داده و کمتر می کند.
آیا پروبیوتیک ها می توانند در پیشگیری از عود بیماری کولیت اولسراتیو موثر باشند؟
مصرف پروبیوتیک ها برای این هدف امیدوار کننده تر است. برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند پروبیوتیکها می‌توانند به اندازه داروهای مرسوم درمان کولیت اولسراتیو مانند مسالازین، موثر باشند.
پژوهشی در آلمان بر روی ۳۲۷ بیماری که سابقه کلیت الترناتیو داشتند صورت گرفت. نیمی از آنها داروی مسالازین و نیمه دیگر پروبیوتیک مصرف کردند (Escherichia coli Nissle 1917). پس از یک سال درمان, مدت زمان متوسط دوره بهبودی (دوره بدون علائم) و کیفیت زندگی در این مدت در هر دو گروه یکسان بود.
نتایج مشابهی در پژوهش های دیگر به دست آمده است. پروبیوتیک دیگر (Lactobacillus GG) نیز ممکن است در طولانی کردن دوره بهبودی در بیماران کولیت اولسراتیو موثر باشد.
چگونه پروبیوتیک ها به درمان کولیت اولسراتیو کمک میکنند؟
پروبیوتیک ها به این دلیل می توانند در درمان کولیت اولسراتیو موثر باشند که عامل اصلی بروز این وضعیت را هدف قرار می‌دهند. تصور میشود کولیت اولسراتیو در اثر به وجود آمدن مشکلاتی در سیستم ایمنی روده ها اتفاق می‌افتد. سیستم ایمنی بدن به مقابله با بیماری‌ها کمک میکند اما گاهی اوقات افسار گسیخته شده و به شکل خطرناکی به خود بدن حمله ور میشود. به این وضعیت، بیماری خود ایمنی گفته میشود. در مورد کولیت اولسراتیو این عدم تعادل و توازن بین باکتری ها در روده بزرگ باعث می شود سیستم ایمنی احساس خطر کرده و واکنش نشان بدهد و التهاب به وجود بیاورد.
آیا ممکن است مصرف پروبیوتیک کولیت اولسراتیو بدتر کند؟
پروبیوتیک ها با قرار دادن باکتری های لازم در اختیار بدن، باعث بازگرداندن توازن باکتریایی در روده و برطرف شدن مشکلی که باعث حمله سیستم ایمنی میشود، می گردند. وقتی زنگ هشدار خاموش می شود، سیستم ایمنی آرام شده و حمله را متوقف می کند.
همانطور که پیشتر گفته شد، پروبیوتیک ها باعث می شوند مدت زمان رهایی از علائم بیماری طولانی تر شود و علائم در دوره های بیماری به میزان کمتر و شدت کمتر بروز کند. همچنین پروبیوتیکها ارزان‌تر از داروهای معمول کولیت اولسراتیو هستند و از طرفی مصرف طولانی مدت آنها مطمئن تر است.
پروبیوتیک ها در مقابل مشکلات دیگر روده مانند اسهال مسافرتی و کولیت کلستریدیوم دیفیسیل نیز از بدن محافظت میکنند.
پروبیوتیکها فواید فراوانی دارند اما در صورتی که برای درمان کولیت اولسراتیو به کار گرفته شوند، معایبی نیز می‌توانند در بر داشته باشند. مهمترین اشکال آن این است که احتمالاً در پایان یافتن سریعتر دوره عود علائم موثر نیستند. اشکال دیگر آنها این است که برخی افراد باید با احتیاط این مواد را مصرف کنند. پروبیوتیک ها حاوی باکتری های زنده هستند بنابراین خطر عفونت را در کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند افرادی که مدت زمان طولانی داروهای کورتون مصرف کرده اند یا داروهای کورتون دوز بالا مصرف کرده اند)، افزایش می دهد. علت این است که سیستم ایمنی ضعیف نمی‌تواند باکتریهای زنده را تحت کنترل نگه دارند از این رو ممکن است عفونت به وجود بیاید. به طور کلی معایب و مزایای مصرف پروبیوتیک برای کولیت اولسراتیو به صورت زیر است:
مزیت های پروبیوتیک برای کولیت اولسراتیو
ممکن است به پیشگیری از عود علائم کمک کند
علائم را در دوران عود بیماری تخفیف می‌دهد
تاکنون عوارض جدی از آن گزارش نشده است
هزینه آن کمتر از داروهای کولیت اولسراتیو است
احتمالاً مصرف طولانی مدت آنها مطمئن تر از داروهای کولیت اولسراتیو است
در مقابل بیماری‌های دیگر روده می تواند از روده محافظت کند
معایب پروبیوتیک برای کولیت اولسراتیو
طول مدت عود بیماری را کاهش نمی‌دهد
در کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند باید با احتیاط مصرف شوند
از کجا می توانم پروبیوتیک تهیه کنم
انواع مختلف محصولات پروبیوتیک شامل گونه های گوناگون باکتریهای مفید وجود دارد. دو نوع پرکاربردتر باکتری‌ها، لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم هستند.
می‌توانید پروبیوتیک ها را از انواع منابع مختلف تهیه کنید، مثلاً از محصولات غنی شده با پروبیوتیک یا ماست و کفیر (کفیر نوشیدنی تخمیر شده از شیر گاو است).
همچنین می توانید پروبیوتیک را به صورت قرص و کپسول و شربت تهیه کنید. در این موارد باید از داروخانه سوال کنید.
اگر به مصرف پروبیوتیک فکر می کنید باید به خاطر داشته باشید که حتماً پیش از مصرف با پزشک خود مشورت کنید تا محصولات مطمئن و مورد تایید تهیه کنید.
پره بیوتیک ها
پره بیوتیکها کربوهیدراتهایی هستند که برای برخی گروههای باکتری، غذا محسوب میشوند. به همین خاطر مصرف پره بیوتیکها به تقویت جمعیت باکتریهای روده کمک میکند. برخی منابع طبیعی پره بیوتیک عبارتند از:
سیر
برگ قاصدک
پیاز
آرتیشو (کنگر فرنگی)
موز
ریشه کاسنی
مارچوبه
تره فرنگی
این خوراکیها را باید خام مصرف کنید تا حداکثر تاثیر را داشته باشند.
عوارض جانبی پروبیوتیکها
تا کنون عارضه جدی در اثر مصرف طولانی مدت پروبیوتیکها در بیماران کولیت اولسراتیو دیده نشده است. در یک پژوهش بازبینی، نرخ هوارض جانبی در کسانی که پروبیوتیک مصرف کرده بودند با کسانی که مسالازین مصرف کرده بودند مشابه بود.
دیدگاه خود را بنویسید