کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis) یا کولیت زخمی یک بیماری طولانی مدت روده بزرگ است که اگر چه خود مرگبار نیست اما در موارد نادر میتواند عوارض مرگباری ایجاد کند.

کولیت اولسراتیو نوعی بیماری التهابی روده است که در اینجا به عوارض آن میپردازیم.

 

عوارض جدی و مرگبار کولیت اولسراتیو

این بیماری مادام العمر است اما معمولا جان فرد را تهدید نمیکند. درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما درمانها به پیشگیری از عود بیماری و کاهش علائم کمک کرده و دوره های بهبودی را حفظ میکنند.

در نتیجه درمان، بیماران کولیت اولسراتیو و سایر بیماریهای التهابی روده طول عمر مشابه افراد دیگر دارند. با این حال این بیماری خطر عوارض جدی به خصوص در صورت عدم پاسخ به درمان را به دنبال دارد.

فردی که کولیت اولسراتیو دارد در خطر بیشتر مشکلات زیر قرار دارد:

 

مگاکلون سمی

مگاکلون سمی یا انبساط سمی روده بزرگ اگر چه خطرناکترین عارضه کولیت اولسراتیو است اما به ندرت اتفاق می افتد. این وضعیت زمانی ایجاد میشود که التهاب روده بزرگ باعث میشود روده بزرگ شود در نتیجه نمیتواند درست منقبض شود. حاصل این اتفاق تجمع گاز در روده است.

روده با تجمع گاز، متورم میشود و به قدری باد میکند که احتمال پاره شدن آن مطرح میشود. اگر روده پاره شود، باکتریهای مضر داخل آن آزاد شده و خون را مسموم میکنند و از طریق آن به همه جای بدن میرسند.

علائم مگاکلون سمی

  • درد و ورم شکم
  • اسهال خونی یا اسهال مکرر
  • بی آبی بدن
  • افزایش سرعت ضربان قلب
  • تب

انبساط سمی روده بزرگ اگر فورا درمان نشود باعث عوارض خطرناک زیر میشود:

پارگی یا سوراخ شدن روده

خونریزی و از دست دادن خون

سپسیس یا مسمومیت خون

شوک

علائم شوک عبارتند از ضعیف شدن نبض، سرد شدن پوست ، گشاد شدن مردمک، گیجی و نفس نفس زدن

 

سوراخ شدن روده 

التهاب دراز مدت و زخمهایی که در روده بزرگ ایجاد میشود میتواند دیواره روده را تضعیف کند. به مرور زمان این ضعف میتواند به سوراخ شدن دیواره منجر شود. سوراخ شدن دیواره روده باعث میشود باکتریهای داخل روده و سایر محتویات داخل روده امکان خروج از روده و نشت به فضای شکم را پیدا کنند که در نتیجه آن وضعیت جدی به نام پریتونیت ایجاد میشود. پریتونیت به التهاب پریتونیوم (صفاق) گفته میشود. صفاق آستر داخل شکم است که محتویات شکم در داخل آن قرار دارند. التهاب پریتونیوم باعث میشود شکم پر از مایعات شود. همچنین این وضعیت میتواند به مسمومیت خون و سپسیس منجر شود که واکنش التهابی کل بدن به عفونت است.

یک نفر از هر سه نفری که دچار مسمومیت خونی میشوند، از این عارضه جان خود را از دست میدهند.

علائم سوراخ شدن روده

درد شدید شکم

حالت تهوع

استفراغ

لرز

تب

سوراخ شدن روده یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به عمل جراحی ترمیم سوراخ یا پارگی روده دارد. کسانی که دچار عفونت میشوند با مایعات و آنتی بیوتیک تحت درمان فوری قرار میگیرند.

 

سرطان کلورکتال

به سرطان روده بزرگ و راست روده ، کلورکتال میگویند. بین 5 تا 8 درصد از کسانی که کولیت اولسراتیو دارند، ظرف بیست سال پس از تشخیص دچار سرطان روده میشوند.

افزایش خطر سرطان کلورکتال در کولیت اولسراتیو شدید و کسانی که 8 تا 10 سال است که علائم کولیت اولسراتیو را دارند بیشتر است.

کسانی که تحت درمان کولیت اولسراتیو قرار نگرفته اند، در خطر بیشتر سرطان روده قرار دارند.

کسانی که این عوامل زمینه ساز را دارند، بیشتر احتمال دارد که دچار دیسپلازی شوند. دیسپلازی رشد سلولهای غیر طبیعی در دیواره داخلی روده یا راست روده است. این سلولها به مرور زمان ممکن است سرطانی شوند.

توصیه میشود افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو اقدامات زیر را برای کاهش خطر سرطان روده انجام دهند:

هر یک تا دو سال یک بار کلونوسکوپی انجام دهند

حداقل یک بار در سال به متخصص گوارش مراجعه کنند

در چکاپها، علائم و نگرانیهای خود را مطرح کنند

داروهای تجویزی خود را در صورتی که باعث بهبودی آنها میشود، مرتبا مصرف کنند

اگر کسی از خویشاوندان دچار سرطان روده شده یا بوده است به پزشک بگویند

مرتبا ورزش کنند

غذاهای سالم بخورند

علائم سرطان کلورکتال

اسهال یا یبوست که بیش از چند روز طول کشیده است

احساس دائمی نیاز به دفع مدفوع

خونریزی مقعدی (با خون قرمز روشن)

مدفوع تیره

درد یا انقباض شکم

ضعف و خستگی

کاهش وزن بی دلیل

 

لخته شدن خون

پژوهشهای متعدد نشان داده اند افراد مبتلا به بیماریهای التهابی روده بیشتر در خطر لخته شدن خون قرار دارند. هنگامی که لخته خون یک سیاهرگ در پا را مسدود میکند به آن ترومبوز سیاهرگ عمقی میگویند. گاهی بخشی از لخته ممکن است جدا شده و در جریان خون حرکت کند و به ریه برسد. این وضعیت میتواند منجر به آمبولی ریه شود که خطرناک است.

بر اساس یک پژوهش جدید افراد مبتلا به بیماریهای التهابی روده سه برابر دیگران دچار لخته خون میشوند. علت دقیق این اتفاق مشخص نیست اما التهاب مزمن ممکن است باعث برانگیختن یک واکنش شیمیایی شود که خون را غلیظ کرده و احتمال تشکیل لخته را افزایش میدهد. عوامل زیر احتمال تشکیل لخته در بیمارانی که بیماریهای التهابی روده دارند را بیشتر میکند:

کم آبی بدن

کم تحرکی طولانی مدت

عمل جراحی

درمان با استروئید

داروهای ضد بارداری

درمان جایگزینی هورمون ها

استفاده از کاتتر ورید مرکزی

علائم لخته شدن خون در سیاهرگ عمقی پا به این صورت است:

ورم و حساسیت یک پا

یک پا در لمس گرم است

تغییر رنگ پوست به آبی مایل به قرمز

علائم آمبولی ریه عبارتند از:

سریع شدن ضربان قلب

تنگی نفس ناگهانی

درد تیز یا خنجری در سینه که با تنفس عمیق بدتر میشود

سرفه حاوی خلط خونی

هر کسی که هر یک از علائم بالا را تجربه میکند باید فورا به اورژانس مراجعه نماید.

 

کلانژیت اسکلروز اولیه

کلانژیت اسکلروز اولیه به التهاب و آسیب دیدگی مجاری صفرا گفته میشود. مجاری صفرا لوله هایی هستند که آنزیمهای گوارشی را از کبد به دستگاه گوارش میرسانند. کلانژیت اسکلروز اولیه در سه درصد افرادی که بیماریهای التهابی روده دارند ایجاد میشود و تنها زمانی اتفاق می افتد که بیماری روده گسترده است.

کلانژیت اسکلروز اولیه یک بیماری مادام العمر است که معمولا به تدریج پیش میرود و خطر عوارض خطرناک را افزایش میدهد.

علائم کلانژیت اسکلروز اولیه

خستگی

افسردگی

زردی

خارش شدید به خصوص در کف دست یا پاشنه پا

لرز

تب

در مراحل بعدی بیماری، ممکن است فرد عوارضی را تجربه کند که نشان دهنده بیماری کبد است.

 دکتر بهزاد رحمانی