نوشته دکتر بهزاد رحمانی فوق تخصص توراکس

بیماری کولیت اولسراتیو یک بیماری التهابی روده است که جدا از عوارض دیگر، درد نیز ایجاد میکند. کولیت اولسراتیو یا کولیت زخمی، التهاب طولانی مدت و مزمن است که منجر به ایجاد زخمهای باز در آستر روده (داخلی ترین لایه روده) بزرگ یا راست روده میشود. درد شدید میتواند نشان دهنده عود با بدتر شدن این بیماری باشد.

میزان التهاب روده بزرگ و محل آن معمولا تعیین کننده محل درد است. دلپیچه و درد خفیف تا شدید در شکم و راست روده در این بیماری شایع است. درد ممکن است خیلی طول بکشد و یا با کاهش التهاب، برطرف شود.

دوره های طولانی بدون علامت بین دوره های عود معمولا تجربه میشود. در دوره های استراحت (دوره بدون علامت)، علائم ممکن است کاهش یافته یا کامل از بین برود.

کسانی که دچار بیماری کولیت اولسراتیو هستند ممکن است تنها احساس فشار و انقباض شکم داشته باشند.با پیشرفت بیماری و بیشتر شدن التهاب و زخم های روده، درد ممکن است به صورت فشار شدید یا احساس چنگ زدن که دائما سفت و منقبض میشود و بعد رها میکند، تجربه شود.

نفخ و درد باد شکم نیز ممکن است اتفاق بیفتد که احساس بیمار را بدتر میکند.

اگر نوع کولیت اولسراتیو شما، کولیت سمت چپ است ممکن است سمت چپ شکمتان نسبت به لمس حساس شده و درد بگیرد.

اگر بیماری درمان نشود درد ناشی از آن باعث میشود کار کردن، ورزش کردن یا به طول کلی لذت بردن از زندگی سخت شود. با تحت کنترل گرفتن بیماری با دارو، کاهش استرس و تنظیم تغذیه میتوانید به کاهش درد کمک کنید.

درد ناشی از کولیت اولسراتیو میتواند زندگی فرد را دگرگون کند و بر تصمیمات مختلف او تاثیر بگذارد. اگر درد مزمن غیر قابل کنترل دارید درمانهای زیادی وجود دارند که میتوانند به شما کمک کنند. حتما برای بررسی راه حل ها، با پزشک در ارتباط باشید.

درمان شما را به زندگی طبیعی برمیگرداند و اجازه میدهد کنترل زندگی تان را در دست بگیرید. ممکن است برای درمان دارو، تغییرات برنامه غذایی و درمانهای مکمل توصیه شود.

 

داروهای بدون نسخه برای کولیت اولسراتیو 

اگر درد خفیف دارید داروهایی مانند استامینوفن ممکن است برایتان کافی باشد. اما به جای آن به سمت سایر مسکن های بدون نسخه نروید. برای درد کولیت زخمی نباید داروهای بدون نسخه زیر را مصرف کنید چرا که ممکن است باعث عود بیماری و بروز علائم دیگری مانند اسهال شود:

ایبوپروفن

آسپیرین

ناپروکسن

 

تغییرات تغذیه برای کاهش درد کولیت اولسراتیو 

چیزی که میخورید باعث بروز کولیت اولسراتیو نمیشود اما میتواند علائم آن را بدتر کند و باعث شدت گرفتن درد شود. غذاهایی که میخورید و علائمی که پس از آن تجربه میکنید را بنوسید تا محرکهای درد کولیت را پیدا کنید. برخی از غذاهایی که معمولا باید بیماران کولیت اولسراتیو از آنها اجتناب کنند عبارتند از:

محصولات لبنی با فروکتوز بالا مانند شیر

غذاهای پر چرب مانند غذاهای سرخ شده، گوفت قرمز و دسرهای پر چرب (مثل بستنی، تیرامیسو و غیره)

غذاهای فراوری شده و بسته بندی

غذاهای با فیبر زیاد مانند نانهای تهیه شده از غلات کامل (تصفیه نشده)

سبزیجات نفاخ مانند کلم و گل کلم

غذاهای ادویه دار

الکل

نوشیدنیهای کافئین دار مانند قهوه، چای، نوشابه و شکلات

ممکن است کاهش حجم هر وعده غذایی و افزایش دفعات آن مفید باشد. باید هر روز مقدار زیادی آب بخورید تا فشار کمتری بر دستگاه گوارش وارد شود، گاز کمتری تولید شود و اجابت مزاج راجت تر باشد.

 

راهکارهای کاهش استرس

زمانی تصور میشد استرس عامل این بیماری است اما اکنون مشخص شده است استرس تنها محرک علائم آن است. کنترل استرس و کاهش آن به آرام شدن علائمی مانند التهاب و درد کمک میکند.

برای افراد مختلف تکنیکهای مختلفی در کاهش استرس موثر هستند. هر کسی باید راهکار موثر برای خود را پیدا کند. برخی تنها با پیاده روی در پارک، برخی با تنفس عمیق و برخی با روشهای دیگر استرس خود را مدیریت میکنند. مدیتیشن، یوگا و ورزش از روشهای ثابت شده کاهش استرس هستند.

 

داروهای ضد التهاب

التهاب عامل اصلی درد کولیت اولسراتیو است. شماری از داروها برای کاهش التهاب در روده ساخته شده اند. بر اساس این که کدام بخش از روده تحت تاثیر قرار گرفته، چقدر التهاب دارید و چقدر درد میکشید، پزشک تصمیم میگیرد چه دارویی برای شما مناسب است.

داروهای ضد التهابی که ممکن است برای درد کولیت اولسراتیو موثر باشند عبارتند از کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزون و هیدروکورتیزون) که جز داروهای کورتون محسوب میشوند، آمینو سالیسیلات و داروهای دیگر.

 

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی ممکن است به تنهایی یا همراه با داروهای ضد التهاب تجویز شوند. این داروها با متوقف کردن حمله سیستم ایمنی که عامل اصلی التهاب است، درد را برطرف میکنند. داروهای مختلفی در این نوع وجود دارند که عبارتند از:

آزاتیوپرین

مرکاپتوپورین

سیکلوسپورین

 

داروهای سرکوب کننده ایمنی

معمولا در کسانی استفاده میشود که به داروهای دیگر پاسخ نداده اند اما این داروها فقط مدت زمان کوتاهی باید مصرف شوند چرا که خطر آسیب زدن به کبد و لوزالمعده وجود دارد.

داروهای سرکوب کننده ایمنی عوارض جانبی جدی دارند مانند کاهش توانایی مقابله با عفونتهای جدی و برخی انواع سرطان مانند سرطان پوست. سیکلوسپورین با عفونتهای مرگبار، تشنج و آسیب دیدن کلیه ارتباط دارد.

 

داروهای بیولوژیک

داروهای بیولوژیک نوعی سرکوب کننده ایمنی محسوب میشوند. یک نوع از این داروها، داروی مهار کننده فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا ( tumor necrosis factor alpha inhibitor) است. این دارو در کسانی استفاده میشود که به داروهای دیگر پاسخ نداده اند و بیماری شان متوسط تا شدید است. این دارو با بی اثر کردن پروتئین تولید شده توسط سیستم ایمنی، درد را متوقف میسازد.

داروهای بیولوژیک میتوانند عفونتهای خطرناک و سل ایجاد کنند.

 

عمل جراحی

در موارد شدید عمل جراحی بهترین راه درمان کولیت اولسراتیو و درد آن است.

 

درمانهای مکمل و طب جایگزین

درمانهای جایگزین مانند طب سوزنی ممکن است در کاهش علائم این بیماری موثر باشند.

یکی دیگر از درمانهای جایگزین، موکسیباسشن است که ممکن است موثر باشد. موکسیباسشن (moxibustion ) یک درمان حرارتی است که در آن مواد گیاهی خشک شده در یک لوله سوزانده میشود تا پوست را گرم کند. اغلب این کار در نواحی انجام میشود که طب سوزنی انجام میشود.

یک پازبینی از چند پژوهش نشان داد طب سوزنی و موکسیباسشن در صورتی که به تنهایی یا با هم و یا به عنوان مکمل درمانهای دیگر استفاده شوند ممکن است موثر باشند اما این بازبینی بیان داشت تحقیقات بیشتری لازم است تا این تکنیکها به عنوان درمان اثبات شده برای علائم و درد کولیت اولسراتیو تایید شوند.