مراقبهای پس از عمل جراحی کبد

مراقبهای پس از عمل جراحی کبد 

عمل جراحی موثرترین درمان در سرطان کبد اولیه (سرطانی که از کبد شروع شده است) می باشد. سرطان کبد که به عنوان کارسینوم هپاتوسلولار (hepatocellular) نیز شناخته میشود، در برخی شرایط نیاز به جراحی دارد. نوع جراحی بستگی به تعداد تومورها و گستردگی آسیب دیدگی کبد در اثر بیماری مزمن کبدی دارد. تنها تعداد کمی از بیماران سرطان کبد میتوانند عمل جراحی انجام دهند. 

انواع عمل جراحی کبد برای درمان سرطان 

1.  برداشتن بخشی از کبد
2. برداشتن کامل کبد و پیوند زدن یک کبد جدید 

جراح مشخص میکند آبا عمل جراحی کبد برای شما مناسب است یا نه. 

پیوند کبد در چه صورت انجام میشود؟ 

متداولترین علت نیاز به پیوند کبد ، بیماری کبدی است که خیلی پیش رفته است و با درمانهای دیگر نمیتوان عملکرد کبد را برقرار کرد. در بیماران سرطان کبد، انجام پیوند کبد فقط در برخی افراد مناسب است. 

شرایط لازم برای پیوند کبد در بیماران سرطان کبد: 

1. یک تومور با قطر 5 سانتیمتر یا کمتر وجود دارد 
2. یک تومور بین 5 تا 7 سانتیمتر وجود دارد اما ظرف شش ماه گذشته رشد نکرده است 
3. حدکثر 5 تومور با قطر 3 سانتیمتر یا کمتر وجود دارند 

شرایط بیمار برای پیوند کبد باید خیلی مناسب باشد. یک گروه پزشکی وضعیت شما را به دقت ارزیابی میکنند تا مطمئن شوند این درمان برای شما مناسب است. همچنین پزشک باید مطمئن شود سلولهای سرطانی گسترش نیافته اند. 

ممکن است ماهها در صف انتظار دریافت کبد بمانید تا یک اهدا کننده برایتان پیدا شود. در این مدت درمانهای دیگر به کنترل سرطان کمک میکنند. گاهی اوقات سرطان ممکن است پیشرفت کرده و دیگر امکان پیوند کبد نباشد. 

امکان دریافت بخشی از کبد یک فرده اهدا کننده زنده نیز وجود دارد. این روش جدید تنها در برخی مراکز درمانی در دنیا، قابل انجام است. اهدا کننده عمل جراحی انجام میدهد تا یک لوب کبد او برداشت شود و سپس کبد سرطانی بیمار برداشته شده و این تکه کبد به بیمار پیوند می شود. 

پس از پیوند باید داروهای سرکوب کننده ایمنی تا آخر عمر مصرف کنید تا بدنتان کبد جدید را پس نزند. 

بهبودی پس از پیوند کبد چگونه است؟ 

مدت زمان زیادی طول میکشد تا پس از پیوند کبد کاملا بهبود یابید. این بستگی به وضعیت سلامتی تان نیز دارد. ممکن است ماهها زمان ببرد تا بتوانید به فعالیتهای روزمره تان برگردید. در این زمینه باید با پزشک خود صحبت کنید. 

عمل جراحی برداشتن بخشی از کبد در چه صورت انجام میشود؟ 

این عمل جراحی برای کسانی مناسب است که شرایط زیر را دارند: 

• فقط یک تومور یا تعداد محدودی تومور دارند اما سیروز کبدی ندارند یا در مراحل اولیه سیروز هستند 

جراح بخشی از کبد را سرطان در آن قرار دارد برمیدارد. مقداری که برداشته میشود بستگی به اندازه و محل تومور دارد. ممکن است فقط بخش کوچکی از کبد برداشته شود و یا یک لوب کامل آن برداشته شود که در این صورت به آن، همی هپاتکتومی (hemi-hepatectomy) میگویند. 

بخش باقی مانده کبد پس از عمل میتواند بر آسیب وارد شده غلبه کرده و شروع به کار کند. معمولا عوارض جانبی بلند مدت پس از عمل جراحی برداشتن بخشی از کبد، دیده نمیشود. چون کبد باقی مانده میتواند دوباره رشد کند و بزرگتر شود و همانند گذشته کار کند. 

دوره بهبودی پس از عمل جراحی برداشتن بخشی از کبد چگونه است؟ 

معمولا چهار تا شش هفته طول میکشد تا کبد رشد کرده و بزرگتر شود و همانند گذشته کار کند. نیازی نیست در این مدت در بیمارستان بمانید. 

در برخی از بیمارستانها، این عمل با لاپاراسکوپی صورت میگیرد که در آن به جای برش باز و بزرگ، چند سوراخ کوچک ایجاد میشود. لاپاراسکوپی کم تهاجمی تر است و دوره بهبودی در آن کوتاهتر است. برخی افراد ممکن است همزمان با این جراحی، ابلیشن تومور هم انجام بدهند که در آن از حرارت برای تخریب سلولهای سرطانی استفاده میشود. 

شرایط و آمادگی پیش از عمل جراحی کبد چگونه است؟ 

اگر سیگاری هستید باید پیش از جراحی سیگار را کنار بگذارید. سیگار خطر عوارض (مانند عفونت سینه) را افزایش میدهد و در التیام زخم اختلال ایجاد میکند. 

پیش از جراحی آزمایشهایی از شما گرفته میشود تا اطمینان حاصل شود میتوانید با موفقیت عمل را پشت سر بگذارید. این آزمایشها معمولا چندر وز پیش از عمل انجام میشوند. از جمله آنها بررسی عملکرد قلب و ریه است. 

احتمالا متخصص بیهوشی شما را میبیند، وضعیت شما را بررسی میکند و توصیه های لازم را به شما میگوید. 

هر سوالی دارید از پرستار بپرسید. 

معمولا برای جراحی باید در صبح روز عمل حاضر شوید. جورابهای تنگ و فشاری مخصوصی به نام جوراب ضد آمبولی به شما داده میشود تا پیش از جراحی و پس از آن بپوشید. علت پوشیدن آن جلوگیری از تشکیل لخته در پاهاست. 

تسریع دوره نقاهت پس از عمل جراحی کبد 

برخی از مراکز درمانی برنامه تسریع ریکاوری را برای برخی از جراحی ها انجام میدهند. هدف از این برنامه کاهش طول مدت بستری در بیمارستان و کمک به بهبودی سریعتر بیمار است. مثلا ممکن است برنامه غذایی خاصی به شما داده شود یا ورزشهای خاصی به شما آموزش داده شود که پیش از جراحی انجام بدهید. همچنین ممکن است مکملهای خاصی به شما داده شود. 

هدف از این کار، رساندن شما به بهترین وضعیت سلامتی است. پس از جراحی پرستار به شما کمک میکند از تخت بیرون بیایید و به محض این که میتوانید ،چیزی بنوشید یا بخورید. تحقیقات نشان داده اند این کار به بهبودی سریعتر شما کمک میکند. 

مراقبتهای پس از جراحی کبد چگونه است؟ 

پس از جراحی برداشتن بخشی از کبد، در اتاق مراقبتهای ویژه (آی سی یو) یا تحت نظارت شدید به مدت 24 ساعت قرار میگیرید. اگر پیوند کبد انجام داده باشید معمولا تا چند روز باید در آی سی یو بمانید. این در عمل های جراحی بزرگ کاملا طبیعی است. 

پس از این جراحی بزرگ در کبد، خطر خونریزی کبد وجود دارد. از این رو پرستاران با اندازه گیری منظم فشار خون بر وضعیت شما نظارت میکنند. 

راه رفتن پس از جراحی 

پرستار شما را تشویق میکند هر چه سریعتر شروع به راه رفتن کنید. معمولا به شما کمک میشود از تخت پایین بیایید و با کمک دیگران، راه بروید. راه رفتن پس از جراحی کبد معمولا در روز پس از جراحی و یا حتی زودتر، شروع میشود. 

هنگامی هم که در تخت دراز کشیده اید، باید پاهایتان را مرتبا حرکت بدهید و ورزشهای تنفس عمیق انجام بدهید. این کار به پیشگیری از عفونت ریه و تشکیل لخته خون در پاها کمک میکند. 

درد پس از جراحی کبد 

روشهای موثری برای برطرف کردن درد پس از جراحی وجود دارد. در چند روز اول معمولا مسکن از طریق یک پمپ به شما تزریق میشود. به این ترتیب دوز مداوم مسکن وارد جریان خون شما میشود. مسکن پس از جراحی به چند روش داده میشود: 

• از طریق شلنگ باریکی که به یک رگ در پشت شما وصل است (اپیدورال) 
• به بافت نزدیک به زخم 

ممکن است دکمه فشار دادن پمپ ضد درد در اختیار شما قرار بگیرد تا هر وقت خواستید دوز بیشتری از مسکن بگیرید. دستگاه طوری تنظیم شده که نمیتوانید از دوز مشخصی بیشتر دریافت کنید بنابراین نگرانی در مورد آن نباید داشته باشید. 

از زمانی که دیگر به پمپ ضد درد نیازی ندارید، میتوانید مسکن را به صورت قرص مصرف کنید. هر زمانی که درد دارید از پرستار بخواهید به شما مسکن بدهد. 

مراقبت از زخم پس از جراحی کبد 

در چندر وز اول، پانسمان روی زخم قرار دارد. پرستار مرتبا آن را بررسی میکند. 

معمولا از بخیه های قابل جذب برای این جراحی ها استفاده میشود اما اگر از بخیه معمولی استفاده شده باشد غالبا پس از ده روز یا حدود سه هفته در موارد پیوند کبد، برای کشیدن بخیه باید مراجعه کنید. پرستار میتواند این کار را در خانه انجام دهد. 

در مواردی که علائم عفونت را دارید فورا با پزشک تماس بگیرید: 

علائم هشدار دهنده عفونت زخم 

• گرمی پوست 
• درد 
• ورم
• ترشح 

چند روز پس از جراحی کبد مرخص میشوم؟ 

پس از جراحی برداشتن بخشی از کبد، معمولا روال ترخیص از بیمارستان به صورت زیر است: 

• 5 تا 7 روز پس از جراحی باز 
• 4 تا 5 روز پس از جراحی لاپاراسکوپی در برداشتن بخش بزرگی از کبد 
• 2 تا 3 روز پس از جراحی لاپاراسکوپی در برداشتن بخش کوچکتری از کبد 

پس از پیوند کبد معمولا دو تا سه هفته باید در بیمارستان بستری بمانید. هنگامی که مرخص میشوید باید مرتبا تحت نظر باشید تا مطمئن شوید بدنتان کبد جدید را پس نمیزند. 

بهبودی پس از جراحی کبد: از چه زمانی به زندگی عادی برمیگردم؟ 

طی چند هفته اول پس از جراحی نیاز به مسکن دارید تا درد کنترل شود. در جراحی برداشتن بخشی از کبد، ممکن است سه ماه طول بکشد تا بتوانید به تدریج به زندگی عادی و فعالیتهای روزمره برگردید. 

حداقل تا هشت هفته باید از برداشتن بارهای سنگین مانند کیسه خرید فروشگاه یا میوه و یا برداشتن لباسها از ماشین لباسشویی، خودداری کنید. 

از فعالیتهایی مانند باغبانی، کشیدن جاروبرقی و طی کشیدن زمین باید خودداری کنید. 

در مورد این که از چه زمانی میتوانید رانندگی کنید، از پزشک خود سوال کنید. 

در پیوند کبد، دوره نقاهت طولانی تر است. 

توصیه هایی برای بهبودی سریعتر پس از عمل جراحی کبد 

• سیگار نکشید. 
• حداقل تا سه ماه الکل مصرف نکنید چون کبد در حال رشد و جایگزینی بخش از دست رفته است. 
• برنامه غذایی خوب و سالم داشته باشید. 
• استراحت کافی داشته باشید.  
• ورزش ملایم مانند پیاده روی کوتاه اما منظم داشته باشید.  
• هنگامی که احساس کردید آمادگی دارید میتوانید رابطه جنسی داشته باشید اما ممکن است در ابتدا زود خسته شوید و میل جنسی تان کم باشد. به تدریج با بهبودی بدن، به حالت طبیعی برمیگردید. 
• پس از پیوند کبد دیگر نباید سیگار یا الکل مصرف کنید.  

https://www.macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/treatments-and-drugs/surgery-for-liver-cancer