همه چیز در مورد سرطان کبد
کبد به پاکسازی خون، گوارش غذا و ذخیره قند (برای مصرف در مواقعی که به انرژی نیاز دارید) کمک میکند. معمولا سلولهای کبد کار خود را به درستی انجام میدهند تا زمانی که عمرشان به سر می آید یا صدمه می بینند. سپس می میرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند. این کار بسیار منظم و مرتب صورت میگیرد.
اما زمانی که سرطان کبد اولیه (منظور از سرطان اولیه سرطانی است که از همان ناحیه شروع شده است نه این که از جای دیگری از بدن سرایت کرده باشد) ایجاد میشود، سلولهای غیر طبیعی در کبد ایجاد میشوند که با سرعت غیر قابل کنترلی رشد میکنند. به دلیل سرعت بالای تکثیر، خیلی زود سلولهای سرطانی غالب میشوند و باعث میشوند کار کردن برای سلولهای سالم سخت تر و سخت تر شود.
سرطان کبد اولیه چیست؟
سرطان کبد اولیه به سرطانی گفته میشود که از خود کبد شروع شده است. اگر سرطان از جای دیگری شروع شده باشد و به کبد گسترش یابد، به آن سرطان کبد ثانویه گفته میشود که درمانی متفاوت با سرطان کبد اولیه دارد.
هم کودکان و هم بزرگسالان ممکن است دچار سرطان کبد اولیه شوند اما این وضعیت با افزایش سن شایعتر است. روشهای مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد و هر چه سریعتر سرطان تشخیص داده شود درمان ساده تر، کم تهاجمی تر و کوتاهتر خواهد بود و احتمال عود آن نیز کمتر خواهد شد.
انواع سرطان (اولیه) کبد چیست؟
سرطان هپاتوسلولار ( اچ سی سی) با فاصله، شایعترین نوع سرطانی است که از کبد شروع میشود. بیشتر افرادی که به این وضعیت مبتلا میشوند، بیماری کبدی مزمن مانند سیروز داشته اند. این وضعیت در مردان شایعتر از زنان است.
انواع دیگر سرطان اولیه کبد عبارتند از:
سرطان مجرای صفرا (کولانژیوکارسینوم cholangiocarcinoma). کبد صفرا تولید میکند. صفرا به گوارش چربی کمک میکند. صفرا از کبد خارج میشود و وارد لوله هایی به نام مجاری صفراوی میشود و به کیسه صفرا رفته و در آنجا جمع میشود تا به روده باریک ریخته و به هضم غذا کمک کند. گاهی اوقات سرطان کبد از داخل این مجاری صفراوی شروع مبسود.
فیبرولاملار اچ سی سی. این نوع سرطان نوعی هپاتوسلولار یا اچ سی سی است اما چندان شایع نیست. معمولا در زنان زیر 35 سال که بیماری کبد ندارند، نوع سرطان کبد فیبرولاملار اچ سی سی است.
همانژیوسارکوم و آنژیوسارکوم. هر دوی این نوع سرطانهای کبد در رگهای خونی کبد ایجاد میشوند.
هپاتوبلاستوم. این سرطان نادر معمولا در کودکان زیر سه سال دیده میشوند. اگر زود شناسایی شود، درمان بسیار موفقیت آمیز خواهد بود.
چه عواملی باعث ایجاد سرطان کبد میشوند؟
عوامل زیر احتمال این بیماری را افزایش میدهند:
- ویروس هپاتیت ب مزمن یا ویروس هپاتیت ث مزمن که هر دو منجر به سیروز و سرطان کبد میشوند.
- سیروز که یک بیماری مزمن کبد است که در اثر سالها کبد چرب، مصرف زیاد الکل و یا هپاتیت اتفاق می افتد
- کبد چرب غیر الکلی که در افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند شایع است
- برخی بیماریهای کبد مانند هماتوکروماتوز (زمانی که بدن آهن بیش از حد جذب میکند) و بیماری ویلسون (که در آن بدن مس بیش از حد جذب میکند)
- دیابت نوع 2
اگر خیلی اضافه وزن دارید یا سالهای زیادی است که الکل مصرف میکنید، احتمال سیروز کبدی در شما زیاد است و این زمینه را برای سرطان کبد فراهم میکند.
همچنین اگر غذاهای حاوی آفلاتوکسین مصرف کنید، احتمال این سرطان در شما وجود دارد. آفلاتوکسین سمومی هستند که توسط قارچهایی تولید میشوند که در برخی محصولات غذایی مانند ذرت و بادام زمینی که به درستی نگهداری نشده اند رشد میکنند.
علائم و نشانه های سرطان کبد چیست؟
در اوایل کار معمولا چیزی احساس نمیکند. زمانی که سرطان بیشتر پیش برود و علائم ایجاد کند، ممکن است علائم بسیار عمومی زیر را تجربه کنید:
- تب
- احساس تهوع
- عدم تمایل به خوردن
- ضعف یا احساس خستگی شدیدتر از معمول
همچنین ممکن است موارد زیر را احساس کنید:
- وجود یک توده سفت در سمت راست شکم درست زیر قفسه سینه
- درد در سمت راست بالای شکم یا در کتف راست و کمر
- ورم شکم
- کاهش وزن بی دلیل
- مدفوع گچی و سفید رنگ یا ادرار تیره
- زردی چشمها و پوست
سرطان کبد چگونه تشخیص داده میشود؟
معمولا دکتر تشخیص را با معاینه بدنی شروع میکند تا ببین توده یا هر چیز مشکوک دیگری متوجه میشود یا نه. از سابقه پزشکی تان سوال میشود. سپس ممکن است آزمایشهای زیر توصیه شود:
- آزمایش خون برای بررسی برخی مواد که نشانه سرطان هستند
- تصویر برداری مانند سی تی اسکن، ام آر آی و سونوگرافی برای بررسی تومور، محل و گسترش آن
- نمونه برداری یا بیوپسی برای بررسی دقیق تر سلولها در زیر میکروسکوپ
در برخی موارد نیازی به نمونه بردار ینیست چون تصویربرداری به اندازه کافی نتیجه را واضح نشان میدهد.
روشهای درمان سرطان کبد چیست؟
درمان بستگی به سن، وضعیت سلامتی، میزان گسترش سرطان و مرحله آن و همچنین ترجیح شخصی شما دارد. درمانهای مختلفی برای این بیماری وجود دارد که هر یک عوارض جانبی خاص خود را دارند. ممکن است بسته به شرایط، به بیش از یک درمان نیاز پیدا کنید.
- عمل جراحی: در این روش درمانی، تومور برداشته میشود. در صورتی که تومور کوچک باشد و سرطان گسترش نیافته باشد تومور به همراه مقداری از بافتهای سالم اطراف آن برداشته میشود اما در مواردی که کبد از قبل بیمار بوده و از سلامت کافی برخوردار نیست، جراحی برداشتن تومور کارایی ندارد و باید پیوند کبد صورت بگیرد.
- تخریب تومور: در این درمان تومور بدون این که از بدن خارج شود تخریب میشود.به این کار ابلیشن میگویند. ابلیشن تومور ممکن است با یکی از روش های زیر صورت بگیرد:
- الکل- در ابلیشن با اتانول یا تزریق اتانول، تلاش میشود تا سلولهای سرطانی با قرار گیری مستقیم در معرض الکل از بین بروند.
- انجماد- در کرایوابلیشن یا کرایوسرجری، از انجماد درمانی برای تخریب تومور استفاده میشود. از نیتروژن مایع برای فریز کردن استفاده میشود.
- حرارت- ممکناست دکتر با حرارت برق که به آن ابلیشن فرکانس رادیویی گفته میشود یا مایکروویو تومور را حرارت داده و از بین ببرد.
- آمبولی: در این روش خون رسانی به تومور قطع میشود. معمولا خون رسانی به کبد از طریق دو رگ خونی صورت میگیرد و سلولهای سالم کبد از یکی و سلولهای سرطانی از دیگری تغذیه میشوند. با قطع کردن خون رسانی به سلولهای سرطانی، رشد آنها محدود میشود و سلولها از بین میروند.
- پرتو درمانی: در پرتو درمانی یا رادیوتراپی، از تشعشع با قدرت بالا جهت نابودی سلولهای سرطانی استفاده میشود. ممکن است از پرتوی ایکس یا منابع دیگر برای تشعشع استفاده شود. پرتو درمانی را میتوان از بیرون از بدن و یا از داخل بدن انجام داد. گاهی اوقات در درمانی به نام رادیوآمبولیزاسیون، از مهره های حاوی تشعشع استفاده میشود.
- درمان دارویی هدفمند : این داروها متفاوت از شیمی درمانی عمل میکنند. در درمان هدفمند، ویژگی خاصی که مختص سلولهای سرطانی است هدف گرفته میشود و با استفاده از آن، تلاش میشود فقط این سلولها ازبین بروند. از آنجایی که شیمی درمانی اغلب در درمان سرطان کبد اولیه موثر نیست، پزشکان داروهای درمان هدفمند را بیشتر در این موارد استفاده میکنند.
- شیمی درمانی: داروهای شیمی درمانی برای سرطان کبد معمولا از طریق یک پمپ که در بدن جایگذاری شده است به بیمار داده میشوند تا دارو مستقیما به کبد برسد نه همه بدن. شیمی درمانی خوراکی یا تزریقی معمولا در سرطان کبد موثر نیست.
دکتر بهزاد رحمانی
دیدگاه خود را بنویسید