زخم های گوارشی چه هستند؟
زخم های گوارشی زخم هایی هستند که در پوشش معده یا قسمت اول روده کوچک (اثنی عشر) قرار دارند. اگر زخم در معده باشد، به آن زخم معده می گویند. اگر زخم در دوازدهه باشد به آن زخم اثنی عشر می گویند.
این نوع زخم ها نسبتاً شایع هستند.
عوامل بوجود آورنده زخم های گوارشی چه هستند؟
در گذشته، محققان فکر می کردند عوامل سبک زندگی مانند استرس و رژیم غذایی باعث ایجاد زخم می شود. امروزه می دانیم که اسید های معده و سایر شیره های گوارشی به ایجاد زخم کمک می کنند. این مایعات پوشش ارگان را می سوزانند.
علل ایجاد زخم های گوارشی عبارتند از:
- باکتری H پیلوری (هلیکوباکتر پیلوری). بیشتر زخم ها در اثر عفونت باکتری یا میکروبی به نام هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می شوند. این باکتری به مخاطی که از پوشش داخلی معده و قسمت اول روده کوچک (اثنی عشر) محافظت می کند، آسیب می رساند. سپس اسید معده به مخاط می رسد.
- دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی( NSAIDها). این ها دارو های ضد درد و تب بدون نسخه ای مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. با گذشت زمان آن ها می توانند به مخاطی که از پوشش معده شما محافظت می کند آسیب برسانند.
علائم زخم های گوارشی چیست؟
علائم هر فرد ممکن است متفاوت باشد. در برخی موارد زخم ها هیچ علامتی ایجاد نمی کنند.
شایع ترین علامت زخم، درد مبهم یا سوزشی در شکم بین استخوان سینه و ناف (ناف) است. این درد اغلب در زمان صرف غذا رخ می دهد؛ ممکن است شما را در شب بیدار کند و می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
علائم کمتر شایع زخم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس سیری بعد از خوردن مقدار کمی غذا
- آروغ زدن
- حالت تهوع
- استفراغ
- عدم احساس گرسنگی
- کاهش وزن بدون دلیل
- مدفوع خونی یا سیاه
- استفراغ خون
برای تشخیص بیماری حتماً به پزشک مراجعه کنید.
زخم گوارشی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک وضعیت سلامتی شما در گذشته را بررسی و شما را معاینه فیزیکی می کند. همچنبن ممکن است لزوم انجام چند آزمایش را تشخیص دهد.
تست های تصویربرداری که برای تشخیص زخم استفاده می شوند عبارتند از:
- سری دستگاه گوارش فوقانی (معده-روده ای) یا بلع باریم. این آزمایش اندام های قسمت بالایی دستگاه گوارش را بررسی می کند. لوله غذا (مری)، معده و قسمت اول روده کوچک (اثنی عشر) را بررسی می کند. شما یک ماده حاجب به نام باریم را می بلعید. باریم اندام ها را می پوشاند تا بتوان آن ها را در تصویر اشعه ایکس دید.
- آندوسکوپی فوقانی یا EGD (ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی). در این تست از یک لوله نازک به همراه نور به نام آندوسکوپ برای بررسی پوشش مری، معده و دوازدهه استفاده می شود. لوله در یک انتها یک دوربین دارد و در دهان و گلو قرار می گیرد. سپس به مری، معده و اثنی عشر می رود. پزشک می تواند داخل این اندام ها را ببیند. در صورت لزوم می توان یک نمونه بافت کوچک (بیوپسی) گرفته و آن را برای وجود هلیکوباکتر پیلوری بررسی کرد.
همچنین گاهی نیاز به انجام برخی از آزمایشات برای تعیین وجود عفونت هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- آزمایشات خون. این آزمایشات، سلول های ضد عفونت (آنتی بادی) را مورد بررسی قرار می دهد تا وجود یا عدم وجود هیلیکوباکتر پیلوری مشخص شود.
- کشت مدفوع. نمونه کوچکی از مدفوع گرفته شده و به آزمایشگاه فرستاده می شود. در عرض 2 یا 3 روز، آزمایش نشان می دهد که آیا هلیکوباکتر پیلوری دارید یا خیر.
- تست تنفس اوره. این تست بررسی می کند که هنگام بازدم چقدر دی اکسید کربن در نفس شما وجود دارد. قرص اوره ای را می بلعید که دارای مولکول های کربن است. اگر هلیکوباکتر پیلوری دارید، اوره تجزیه شده و به دی اکسید کربن تبدیل می شود. با تنفس در یک کیسه، نمونه ای از نفس شما گرفته می شود و به آزمایشگاه ارسال مس شود. اگر نمونه شما مقادیر بالاتر از حد طبیعی دی اکسید کربن را نشان دهد، شما مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری هستید.
زخم های گوارشی چگونه درمان می شوند؟
درمان به نوع زخم بستگی دارد. بر اساس آنچه که باعث ایجاد زخم شما شده است، پزشک یک برنامه مراقبتی خاص را برای شما در نظر می گیرد.
درمان می تواند با تغییر در شیوه زندگی، مصرف دارو یا در برخی موارد انجام عمل جراحی انجام شود.
تغییرات سبک زندگی:
- نخوردن برخی غذا ها. از خوردن غذا هایی که علائم شما را بدتر می کند اجتناب کنید.
- ترک سیگار. سیگار کشیدن می تواند از بهبود زخم شما جلوگیری کند. همچنین با عود زخم پس از درمان مرتبط است.
- محدود کردن مصرف الکل و کافئین. آن ها می توانند علائم شما را بدتر کنند.
- عدم استفاده از دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID ها). که شامل آسپرین و ایبوپروفن است.
دارو های درمان زخم شامل موارد زیر است:
- آنتی بیوتیک ها. این دارو های ضد باکتری برای از بین بردن باکتری هلیکوباکتر پیلوری استفاده می شوند. برای درمان زخم و خلاص شدن از شر عفونت اغلب ترکیبی از آنتی بیوتیک ها و سایر دارو ها استفاده می شود.
- H2 بلوکر ها (بلوکر های گیرنده هیستامین). این دارو ها با مسدود کردن هورمون هیستامین، میزان اسیدی که معده شما می سازد را کاهش می دهند. هیستامین به ساخت اسید کمک می کند.
- مهارکننده های پمپ پروتون (PPI). این داروها سطح اسید معده را پایین می آورد و از پوشش معده و اثنی عشر محافظت می کنند.
- داروهای محافظ مخاطی. این دارو ها از پوشش مخاطی معده در برابر آسیب اسید محافظت می کنند تا بتواند بهبود یابد.
- آنتی اسید ها. این ها به سرعت اسید معده را ضعیف یا خنثی می کنند تا علائم شما را کاهش دهند.
در بیشتر موارد، دارو ها می توانند زخم ها را به سرعت بهبود بخشند. هنگامی که باکتری هلیکوباکتر پیلوری برداشته شد، بیشتر زخم ها دیگر عود نمی کنند.
در موارد نادر، اگر دارو ها کمکی نکنند و زخم شما باعث مشکلات پزشکی دیگر شود ممکن است به جراحی نیاز باشد.
عوارض زخم های گوارشی چیست؟
در صورتی که زخم های گوارشی درمان نشوند، می توانند باعث ایجاد مشکلات جدی شوند.
رایج ترین این مشکلات عبارتند از:
- خون ریزی. از آنجایی که زخم، ماهیچه های معده یا دیواره دوازدهه را از بین می برد، رگ های خونی ممکن است آسیب ببینند. این باعث خونریزی می شود.
- سوراخ شدگی (پرفوراسیون). گاهی اوقات زخم، سوراخی در دیواره معده یا دوازدهه ایجاد می کند. هنگامی که این اتفاق می افتد، باکتری ها و مواد غذایی تا حدی هضم شده می توانند وارد آن شوند. این امر باعث عفونت و التهاب می شود.
- باریک شدن و انسداد. زخم هایی که در محل اتصال دوازدهه به معده یافت می شوند، می توانند باعث تورم شوند. این امر می تواند دهانه دوازدهه را باریک یا حتی مسدود کند؛ غذا نمی تواند از معده خارج شده و وارد روده کوچک شود و باعث استفراغ می شود. همچنین شما نمی توانید به درستی غذا بخورید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن هر یک از علائم زیر فوراً به پزشک خود مراجعه کنید:
- استفراغ خون یا مواد تیره که شبیه تفاله قهوه است
- ضعف شدید یا سرگیجه
- خون در مدفوع شما (مدفوع شما ممکن است سیاه یا شبیه قیر به نظر برسد)
- حالت تهوع یا استفراغی که بهتر نشده یا بدتر می شود
- درد شدید و ناگهانی که ممکن است به کمر کشیده شود.
- کاهش وزن بدون دلیل
نکاتی که باید پیش از مراجعه به پزشک باید در نظر بگیرید.
نکاتی که به شما کمک می کند از مراجعه به پزشک خود بیشترین بهره را ببرید عبارتند از:
- دلیل مراجعه خود را بدانید.
- قبل از مراجعه سوالاتی که باید جواب آن ها را دریافت کنید را یادداشت کنید.
- بهتر است برای عدم فراموشی جواب سوالات، نوع تشخیص، دارو، آزمایشات و توصیه های پزشک را یادداشت کنید.
- بدانید که چرا یک دارو یا درمان جدید تجویز می شود و چگونه به شما کمک می کند. همچنین بدانید که چه عوارضی دارد.
همچنین از پزشک خود بپرسید:
- آیا بیماری شما به روش های دیگری نیز قابل درمان است یا خیر.
- چرا یک آزمایش یا روشی خاص توصیه می شود و نتایج چه معنایی می تواند داشته باشد.
- در صورت عدم مصرف دارو چه اتفاقی خواهد افتاد.
- زمان و هدف مراجعه بعدی چیست؟
- در صورت داشتن سوال چطور با پزشک ارتباط بگیرید؟
دکتر بهزاد رحمانی
دیدگاه خود را بنویسید