پیوند مدفوع (Fecal Microbial Transplants)

پیوند مدفوع چیست؟

پیوند مدفوع روشی برای گرفتن مدفوع از یک اهدا کننده سالم و وارد کردن آن به دستگاه گوارش بیمار است. این روش می تواند عفونتی به نام کلستریدیوم دیفیسل (Clostridium difficile) یاC. diff را با افزودن باکتری های سالم به روده گیرنده کنترل کند. این روش را می توان در کودکان و بزرگسالان انجام داد.

تحقیقات نشان می‌دهد که پیوند مدفوع می‌تواند باکتری های سالم را در قسمت پایین روده بازیابی کند. این کار می‌تواند C. diff را کنترل کرده و از عود آن جلوگیری کند. در برخی موارد، پیوند مدفوع (FMT) می تواند در کنترل C. diff موثرتر از آنتی بیوتیک ها عمل کند.

عفونت کلستریدیوم دیفیسل (Clostridium difficile) چیست؟

دستگاه گوارش سالم هزاران باکتری دارد. در بیشتر موارد، این باکتری ها برای هضم مفید یا بی ضرر هستند. با این حال، درمان با آنتی بیوتیک ها، که ممکن است برای بیماری های خاصی مورد نیاز باشد، می تواند بسیاری از باکتری های خوب روده بزرگ را از بین برده و باکتری های بدی، به نام Clostridium difficile (C. diff) را در روده غالب کند.

کلستریدیوم دیفیسیل که با نام های C. difficile یا C. diff نیز شناخته می شود، یک باکتری است که می تواند روده را آلوده کرده و باعث تب، اسهال، التهاب در روده بزرگ و گرفتگی عضلات شود. این عفونت معمولاً افرادی که اخیراً تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار گرفته اند را تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند به راحتی به دیگران سرایت کند. در افراد بالای 65 سال و در افراد مبتلا به بیماری مزمن، عفونت C. diff می تواند شدید یا حتی کشنده باشد.

چه کسانی ممکن است به پیوند مدفوع نیاز داشته باشند؟

پیوند مدفوع ممکن است یک گزینه درمانی برای افرادی باشد که در کولون خود دچار عفونت C. diff، دائماً عود شونده، هستند که باعث کولیت (التهاب در روده بزرگ) می شود.

اگرچه علاقه زیادی به سایر کاربرد های احتمالی FMT برای مشکلاتی مانند بیماری التهابی روده، اوتیسم و چاقی وجود دارد، اما هیچ مدرک علمی مبنی بر ایمن و موثر بودن پیوند مدفوع برای درمان این بیماری ها وجود ندارد. تحقیقات در مورد کاربرد های دیگر FMT در حال انجام است.

انواع روش های پیوند مدفوع کدامند؟

پیوند مدفوع معمولاً با کولونوسکوپی انجام می شود. متخصص گوارش، کولونوسکوپ را در تمام طول کولون هدایت می کند و با خارج شدن آن، محلول حاوی مدفوع اهداکننده به روده بزرگ رسوب می کند.

در موارد نادر پیوند از طریق وارد کردن لوله ای از بینی به سمت دوازدهه، ناحیه ای که معده به روده کوچک متصل می شود، انجام می شود. این روش نیازی به آماده سازی روده ندارد، اما با خطر بالاتر عوارض جانبی مانند پنومونی آسپیراسیون (وارد شدنغذا، نوشیدنی، استفراغ یا بزاق به ریه) همراه است.

گاهی اوقات، مدفوع پیوندی می‌تواند توسط کپسول بلعیدنی یا از طریق تنقیه وارد بدن شود.

اهدا کنندگان مدفوع باید چه شرایطی داشته باشد؟

بسته به نحوه انجام FMT توسط پزشک، ممکن است مدفوع از بانکی از اهداکنندگان یا یک اهدا کننده به دقت غربالگری شده دریافت شود.

اهداکننده مناسب برای پیوند مدفوع، یک فرد بالغ سالم است که:

  • در شش ماه گذشته هیچ گونه مواجهه با آنتی بیوتیک نداشته است.
  • نقص ایمنی ندارد.
  • در خطر بیماری عفونی نیست.
  • با هیچ گونه اختلال مزمن گوارشی مانند بیماری التهابی روده مواجهه نیست.

یک اهداکننده بالقوه باید توسط پزشک خود از نظر بیماری های زیر غربالگری شود:

  • هپاتیت A، B و C
  • اچ آی وی
  • سیفلیس
  • عفونت های انگل روده ای مانند ژیاردیازیس یا کرم ها
  • C. difficile
  • و سایر بیماری ها طبق توصیه پزشک

پزشک آزمایشاتی را که اهدا کننده یا گیرنده FMT نیاز به انجام دارند را به آن ها اطلاع می دهد.

آماده شدن برای پیوند مدفوع

  • پزشک باید از تمام دارو ها و هرگونه آلرژی فرد گیرنده مطلع باشد.
  • قبل از عمل، پزشک دستورالعمل های آماده سازی خاصی را به فرد می دهد که باید به دقت دنبال شوند.
  • دو روز قبل از عمل باید مصرف تمام دارو های آنتی بیوتیک قطع شود.
  • بیمار باید در مورد مصرف قرص های بدون نسخه، گیاهان دارویی و مکمل های غذایی نیز از پزشک خود سوال کند.
  • در صورتی که پیوند مدفوع با روش کولونوسکوپی انجام شود فرد باید رژیم آماده سازی روده را رعایت کند که شامل یک رژیم غذایی مایع شفاف و یک تنقیه یا آماده سازی در شب قبل از عمل است.
  • قبل از پیوند مدفوع به روش آندوسکوپی یا کولونوسکوپی از دارو های آرامبخش برای بیمار استفاده می شود. 
  • همچنین فرد در حین انجام پیوند مدفوع باید یک همراه بزرگسال را نزد خود داشته باشد.

پیوند مدفوع چه طور انجام می شود؟

برای انجام پیوند از طریق کولونوسکوپی، متخصص گوارش پیوند را با گرفتن نمونه مدفوع اهدا کننده و مخلوط کردن آن با محلول آب نمک آماده می کند. پیوند مدفوع 100% مایع است.

پس از آماده شدن پیوند، پزشک فرد را به پهلوو در موقعیت مناسب برای کولونوسکوپی قرار می دهد. سپس بیمار داروی آرامبخش دریافت می کند. پزشک یک لوله قابل انعطاف با دوربینی به نام آندوسکوپ یا کولونوسکوپ را از طریق مقعد به داخل روده بزرگ (تا محل اتصال روده بزرگ و کوچک) هدایت می کند. همانطور که پزشک لوله را خارج می کند، محلول پیوند مدفوع بر روی دیواره های روده بزرگ اسپری می شود.

پس از انجام پیوند بیمار ممکن است به خانه یا اتاق بیمارستان خود بازگردد و بقیه روز را در آنجا استراحت کند. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که قبل از ترک بیمارستان داروی ضد اسهال مصرف کند تا پیوند مدفوع را در روده بزرگ نگه دارد تا بتواند کار خود را انجام دهد.

بهبودی پس از پیوند مدفوع

FMT ایمن تلقی می شود و حتی توسط بیماران مبتلا به C. diff و حتی کودکان به خوبی تحمل می شود. بیشتر عوارض جانبی مربوط به روش پیوند است. اگر فرد از طریق رایج ترین روش (کولونوسکوپی) پیوند، مدفوع را دریافت کند، ممکن است عوارض جانبی موقتی مانند:

  • نفخ و گاز روده
  • گرفتگی ناشی از هوای حبس شده در روده بزرگ در طول عمل
  • یبوست ناشی از دارو های ضد اسهال
  • نشت جزئی محلول پیوند از طریق مقعد

را تجربه کند. عوارض جانبی جدی نادر هستند هر چند ممکن است رخ دهند که شامل موارد زیر است:

  • اگر اهداکننده به اندازه کافی غربالگری و آزمایش نشده باشد، بیمار ممکن است دچار عفونت با یک باکتری یا ویروس دیگر از مدفوع اهداکننده شود.
  • پنومونی ناشی از FMT که توسط لوله از طریق بینی منتقل می شود.
  • خطرات استاندارد کولونوسکوپی یا آندوسکوپی، که شامل عفونت، خونریزی، پارگی یا سوراخ شدن که  نیاز به جراحی داشته و خطرات بیهوشی را دارد.