پنومومدیاستینوم (Pneumomediastinum) چیست؟
پنومومدیاستینوم (آمفیزم مدیاستن) وضعیتی است که در فضای وسط قفسه سینه، در بین ریه ها و اطراف قلب، هوا تجمع پیدا می کند. این بیماری معمولاً در اثر آسیب، بیماری یا جراحی ایجاد می شود. علل زمینه ای این بیماری می تواند برای بیمار مشکل جدی ایجاد کند.
تجمع هوا در فضای قفسه سینه (بخش های مشخص شده تجمع هوا را نشان می دهد)
انواع پنومومدیاستینوم
پنومومدیاستینوم می تواند خود به خودی یا ثانویه باشد. پنومومدیاستینوم خود به خودی (Spontaneous Pneumomediastinum) علت زمینه ای مشخص شده ای ندارد. پنومومدیاستینوم ثانویه به دلیل آسیب یا بیماری ایجاد می شود.
پنومومدیاستینوم چقدر شایع است؟
پنومومدیاستینوم شایع نیست و از هر 25000 نفر 1 نفر بین سنین 5 تا 34 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
آیا پنومومدیاستینوم یک وضعیت اورژانسی است؟
پنومومدیاستینوم خود به خودی اورژانسی نیست. اما اگر به دلیل آسیب یا بیماری، هوا در مدیاستن بیمار تجمع پیدا کرده باشد باید فوراً تحت درمان قرار بگیرد. همچنین اگر بیمار درد قفسه سینه و تنگی نفس دارد فوراً به نزدیکترین اورژانس مراجعه کند چرا که این علایم می تواند نشانه ای از بیماری ها یا شرایط تهدید کننده زندگی باشد.
تفاوت پنومومدیاستینوم و پنوموتوراکس چیست؟
در پنوموتوراکس یک ریه از بین رفته است و زمانی اتفاق می افتد که بین ریه و دیواره قفسه سینه هوا وجود داشته باشد. هوا روی ریه فشار می آورد تا زمانی که تحت فشار فرو بریزد. در پنومومدیاستینوم هوا در فضای بین ریه ها (مدیاستن)، در مرکز قفسه سینه، است.
علائم پنومومدیاستینوم چیست؟
علائم پنومومدیاستینوم عبارتند از:
- درد شدید در وسط قفسه سینه که ممکن است به بازو ها یا گردن گسیل شود. این درد ممکن است با تنفس یا بلع بدتر شود.
- تنگی نفس.
- حفره های هوا در زیر پوست صورت، گردن یا قفسه سینه (آمفیزم زیر جلدی).
- تورم گردن یا صورت.
- بلند شدن صدا و ایجاد اعوجاجات دیگر در آن.
برخی افراد هیچ علامتی ندارند.
چه چیزی باعث پنومومدیاستینوم می شود؟
پنومومدیاستینوم معمولاً در اثر حرکت هوا به داخل مدیاستن، ناشی از آسیب به اندام یا ساختارهای داخلی ایجاد می شود. این آسیب ممکن است به راه های هوایی (نای یا برونش)، کیسه های هوایی در ریه ها (آلوئول)، مری یا روده وارد شود.
اگر چه نادر است اما هر چیزی که فشار را در قفسه سینه افزایش دهد می تواند باعث ایجاد پنومومدیاستینوم خود به خودی شود.
نمونه هایی از علل خاص پنومومدیاستینوم عبارتند از:
- آسیب شدید (تروما) به قفسه سینه.
- عمل جراحی.
- پارگی کیسه های کوچک ریه ها (آلوئول ها).
- پارگی راه های هوایی یا دستگاه گوارش (GI).
- عفونت های باکتریایی، قارچی یا ویروسی.
- سرفه بیش از حد، عطسه، استفراغ و سایر عملکرد های بدن که باعث افزایش ناگهانی فشار در قفسه سینه می شود.
- فشار دادن در هنگام زایمان.
- استنشاق کوکائین یا ماری جوانا.
- غواصی.
- تهویه مکانیکی.
عوامل خطر برای پنومومدیاستینوم چیست؟
عوامل خطر پنومومدیاستینوم شامل:
- در معرض دود قرار گرفتن،
- آسم، انسداد ریوی مزمن (COPD) یا سایر بیماری های ریوی،
- استفاده از دارو های تفریحی استنشاقی،
- جراحی هایی که اخیراً بر روی شکم، گردن یا قفسه سینه انجام شده
- و زایمان که به تازگی انجام شده است.
عوارض پنومومدیاستینوم چیست؟
برخی از عوارض نادر پنومومدیاستینوم تهدید کننده زندگی هستند و نیاز به درمان فوری دارند. آن ها عبارتند از:
- تجمع هوا که ممکن است به ناحیه اطراف ریه فشار وارد کرده و باعث فروپاشی ریه شود (پنوموتوراکس)
- حرکت هوا از مدیاستن به ناحیه بین قلب و کیسه اطراف آن (پنوموپریکاردیوم)
- عدم عملکرد درست ساختار های قفسه سینه از جمله قلب و عروق خونی در نتیجه فشار وارد شده ناشی از تجمع بیش از حد هوا
پنومومدیاستینوم چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک ابتدا صدای قلب و ریه را گوش می دهد و در صورتی که صدای قلب تغییر کرده باشد و همزمان با ضربان قلب صدایی شبیه راه رفتن بر روی برف شنیده شود (Hamman’s sign)(ناشی از وجود هوا در قفسه سینه است) پیشنهاد انجام رادیوگرافی قفسه سینه و یا سی تی اسکن را می دهد تا تصویر از قفسه سینه بدست آید.
پنومومدیاستینوم چگونه درمان می شود؟
این بیماری معمولاً جدی نیست و بدن هوا را به خودی خود جذب می کند. اکسیژن درمانی می تواند این روند را تسریع کند. اما اگر فرد یک بیماری زمینه ای مانند عفونت یا آسیب به اندام داخلی دارد باید حتماً به پزشک خود مراجعه کند در اینصورت حتماً باید درمان انجام شود:
پزشک به مدت یک روز یا بیشتر بیمار را در بیمارستان نگه می دارد و اقدامات درمانی زیر را انجام می دهد.
- اکسیژن درمانی. تنفس اکسیژن اضافی می تواند به جذب سریع هوا در بدن کمک کند.
- مصرف دارو. دارو هایی مانند مسکن ها یا سرکوب کننده های سرفه می توانند علائم را تا زمانی که بدن هوای اضافی را جذب کند، کاهش دهند.
- آسپیراسیون سوزنی. اگر هوای زیادی در فضای مدیاستن وجود داشته باشد که بر ساختارهای داخل بدن فشار می آورد، پزشک می تواند مقداری از آن را با یک سوزن خارج کند یا یک زهکش را داخل آن فضا بگذارد.
آیا پنومومدیاستینوم می تواند کشنده باشد؟
پنومومدیاستینوم به خودی خود کشنده نیست. اما گاهی اوقات، شرایط جدی و تهدید کننده زندگی می تواند باعث آن شود. در این راستا پزشکان همیشه به دنبال علت این مشکل هستند تا در صورت نیاز درمان انجام شود.
آیا پنومومدیاستینوم قابل پیشگیری است؟
پنومومدیاستینوم نادر است و محققان تمام علل یا عوامل خطر را نمی دانند. هیچ راه توصیه ای برای جلوگیری از آن وجود ندارد. سیگار نکشیدن و استفاده نکردن از داروهای تفریحی استنشاقی ممکن است خطر را کاهش دهد.
چشم انداز پنومومدیاستینوم چیست؟
چشم انداز پنومومدیاستینوم به عامل تجمع هوا در مدیاستن بستگی دارد. افراد مبتلا به پنومومدیاستینوم خود به خودی می‌توانند بهبودی کامل پیدا کنند و البته به ندرت عود می کند. در پنومومدیاستینوم ثانویه بهبودی به شدت بیماری بستگی دارد. برخی از شرایطی که باعث پنومومدیاستینوم می شوند می توانند کشنده باشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بیمار در صورت تجربه احساس ناراحتی در قفسه سینه ، تورم صورت یا تغییرات غیرمنتظره در صدا به ویژه اگر اخیراً جراحی یا زایمان داشته، باید به پزشک خود مراجعه کند.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده موارد زیر باید سریعاً به اورژانس مراجعه شود.
- درد قفسه سینه.
- تنگی نفس.
- تورم شدید صورت یا گردن.
- سبکی سر
بیمار باید در مورد پنومومدیاستینوم خود چه سوالاتی از پزشک بپرسد؟
بیمار مبتلا به پنومومدیاستینوم در ذهن خود سوالاتی دارد که شنیدن پاسخ این سوالات می تواند در کم کردن استرس بیمار و کمک او به روند بهبودی مفید باشد. بهتر است بیمار پاسخ سوالات زیر را از پزشک خود بگیرد:
- چه چیزی باعث این مشکل شده است؟
- جدیت این بیماری برای من چقدر است؟
- چگونه علت را درمان کنم؟
- گزینه های درمان من چه هستند؟
- چقدر طول می کشد تا احساس بهتری داشته باشم؟
- چگونه می توانم از تکرار آن جلوگیری کنم؟
دیدگاه خود را بنویسید