فیستول تراکئوازوفاژیال (Tracheoesophageal Fistula)

 فیستول تراکئوازوفاژیال یا همان فیستول نای به مری (TEF) ارتباط غیر طبیعی بین مری و نای است. این مشکل باعث ورود غذا و مایعات به داخل ریه می شود. این بیماری اغلب مادرزادی است. البته ممکن است در بزرگسالی نیز به دلیل سرطان، عفونت یا تروما بروز کند. فیستول تراکئوازوفاژیال معمولاً همراه با آترزی مری (Esophageal atresia) رخ می دهد که با اتصال غیر طبیعی بین مری و معده مشخص می شود.

 این بیماری با جراحی برای بستن فیستول درمان می شود.

فیستول تراکئوازوفاژیال چه کسانی را مبتلا می کند؟

فیستول تراکئوازوفاژیال یک بیماری مادرزادی است و نوزادان با آن متولد می شوند. این بیماری در دوران نوزادی تشخیص داده شده و درمان می شود.

فیستول نای به مری در بزرگسالان در نتیجه سرطان مری یا سرطان ریه، عفونت (مانند سل) یا ضربه ناشی از یک روش پزشکی ایجاد می شود که به آن فیستول تراکئوازوفاژیال اکتسابی می گویند.

فیستول تراکئوازوفاژیال چقدر شایع است؟

بر اساس آمار، فیستول نای به مری از هر 3000 تا 5000 تولد در ایالات متحده 1 مورد را تحت تاثیر قرار می دهد. 

فیستول تراکئوازوفاژیال اکتسابی که در بزرگسالان رخ می دهد، شایع نیست. همچنین بزرگسالان به ندرت فیستول مادرزادی نای به مری (با این عارضه به دنیا آمدند اما تا اواخر زندگی علائمی نداشتند) دارند.

پنج نوع فیستول تراکئوازوفاژیال کدامند؟

فیستول تراکئوازوفاژیال به طور کلی به پنج نوع مختلف طبقه بندی می شود:

نوع A: در این نوع فقط آتروزی مری وجود دارد. مری به دو قسمت تقسیم می‌شود که هر دو قسمت به کیسه های کوری ختم می‌شوند (حفره هایی که در یک انتها بسته هستند) و با عنوان آترزی مری خالص نیز شناخته می شود. نوع A حدود 8 درصد از کل موارد را تشکیل می دهد.

نوع B: این شکل نادر از TEF حدود 2 درصد از تمام موارد را تحت تاثیر قرار می دهد. در این نوع قسمت پایینی مری به یک کیسه کور ختم می شود و قسمت فوقانی به نای متصل می شود.

نوع C: رایج ترین شکل TEF است و زمانی اتفاق می افتد که قسمت فوقانی مری به یک کیسه کور ختم می شود و قسمت پایینی متصل به نای است. حدود 85 درصد از نوزادان متولد شده با TEF این نوع را دارند.

نوع D: در این نادرترین شکل TEF، فیستول نای به مری هر دو بخش فوقانی و تحتانی مری را به نای متصل می کند. کمتر از 1 درصد از نوزادانی که با TEF متولد می شوند این نوع را دارند.

نوع E: مری به طور معمول به معده متصل می شود و کاملا سالم است. با این حال، مری و نای به هم متصل هستند. نوع E حدود 4 درصد موارد TEF را تشکیل می دهد.

علائم فیستول تراکئوازوفاژیال چیست؟

علائم تراکئوازوفاژیال به وجود EA و همچنین TEF بستگی دارد. نوزادانی که با TEF به دنیا می آیند اما EA ندارند معمولاً در بدو تولد علائمی از خود نشان نمی دهند. اما با گذشت زمان ممکن است:

  • عفونت های مکرر ریه داشته باشند.
  • و هنگام تغذیه سرفه کنند.

نوزادانی که آترزی مری همراه با فیستول تراکئوازوفاژیال دارند معمولاً بلافاصله پس از به دنیا آمدن علائم را نشان می دهند. شایع ترین علائم عبارتند از:

  • سرفه کردن
  • خفگی هنگام تلاش برای قورت دادن.
  • مشکلات تنفسی.

چه چیزی باعث فیستول نای به مری می شود؟

در طول رشد جنین، مری و نای به صورت یک لوله واحد تشکیل می شوند. به طور معمول، حدود چهار تا هشت هفته پس از لقاح، دیواری بین این ساختار ها ایجاد می شود که آن ها را به دو لوله مجزا تبدیل می کند. اگر این دیواره به درستی تشکیل نشود، می تواند منجر به فیستول نای به مری شود.

فیستول تراکئوازوفاژیال چگونه تشخیص داده می شود؟

در مواردی نادر، پزشک ممکن است قبل از تولد نوزاد به دلیل وجود ناهنجاری در سونوگرافی به فیستول نای به مری مشکوک شود. با این حال، در بیشتر مواقع، اگر کودک مخاط بیش از حد و مشکلات تنفسی داشته باشد یا قادر به بلعیدن نباشد، تیم پزشکی ممکن است ظرف چند ساعت پس از زایمان به TEF مشکوک شوند.

برای تأیید تشخیص فیستول تراکئوازوفاژیال یا آترزی مری، پزشک احتمالاً از قفسه سینه و شکم کودک عکس برداری می‌کند. علاوه بر این، ممکن است با آندوسکوپی یا برونکوسکوپی با استفاده از لوله نازک و یک دوربین همراه با نور داخل راه های هوایی را ببیند و بررسی کند. در صورتی که نوزاد مبتلا به TEF یا EA تشخیص داده شود، پزشک احتمالاً آزمایش های دیگری را برای شناسایی یا رد سایر بیماری های مادرزادی توصیه می کند.

فیستول تراکئوازوفاژیال چگونه درمان می شود؟

درمان فیستول تراکئوازوفاژیال شامل جراحی اصلاحی است. در طی این روش، ارتباط بین مری و نای کودک با استفاده از تکنیک های سنتی یا کم تهاجمی ترمیم می شود. 

آیا ترمیم فیستول تراکئوازوفاژیال خطراتی دارد؟

مانند هر روش جراحی دیگری، ترمیم فیستول تراکئوازوفاژیال ممکن است با عوارضی همراه باشد. خطرات احتمالی عبارتند از نشت آناستوموز (زمانی که مایع از ناحیه ای که مری و نای به هم متصل شده اند نشت می کند)، تنگی مری (سفت شدن غیر طبیعی مری) و آسیب به عصب حنجره.

همچنین این احتمال وجود دارد که TEF بتواند بعداً عود کند (3 تا 14 درصد).

زمان بهبودی پس از درمان فیستول نای به مری چقدر طول می کشد؟

زمان بهبودی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت وضعیت کودک و میزان پاسخ او به درمان. در بیشتر موارد، بهبودی کامل تا 12 هفته طول می کشد.

آیا می توان از فیستول تراکئوازوفاژیال جلوگیری کرد؟

از آنجایی که افراد با TEF مادرزادی متولد می شوند، هیچ راهی برای جلوگیری از وقوع آن وجود ندارد و از آنجایی که بیشتر موارد TEF اکتسابی ناشی از سرطان و عفونت است، هیچ راه شناخته شده ای برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری وجود ندارد.

اگر نوزادم فیستول نای به مری داشته باشد چه انتظاری می توانم داشته باشم؟

اگر کودک شما TEF داشته باشد، پزشک جراحی را برای رفع مشکل توصیه می کند. وسعت جراحی بستگی به نوع TEF دارد. اگر نوزاد عوارض بعد از عمل داشته باشد، تیم پزشکی کودک را چند روز در بیمارستان نگه می دارد تا او را زیر نظر بگیرد.

در نوزادانی که پس از جراحی اولیه دچار عوارض می شوند، احتمال عود بیماری بیشتر است. بنابراین، برای این نوزادان باید پیگیری های دوره ای انجام شود.

سخن پایانی

در صورتی که فیستول تراکئوازوفاژیال درمان نشود، تهدید کننده زندگی خواهد بود. مراقبت سریع تضمین می کند که اتصال غیرطبیعی بین مری و نای کودک ترمیم شود. این امر خطر آسپیراسیون را تا حد زیادی کاهش می دهد.