دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum)

دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum)

دیورتیکول ها، پاکت هایی در پوشش بخش های مختلف دستگاه گوارش مانند مری هستند. هنگامی که دیورتیکول مری رخ می دهد، اغلب به بیماری دیگری مانند اختلال بلع مربوط می شود. این بیماری ممکن است اصلاً باعث آزار بیمار نشود اما برخی از دیورتیکول ها می توانند عوارضی ایجاد کنند.

دیورتیکول مری چیست؟

دیورتیکول مری بیرون گرایی یا پاکتی (یه شکل غارهای کوچک) است که در مری ایجاد می شود. مری لوله عضلانی بلع است که دهان را به معده متصل می کند و شبیه به بقیه دستگاه گوارش دارای پوشش مخاطی است. دیورتیکول مری در نقاط ضعیف پوشش مری ایجاد می شود. 

انواع مختلف دیورتیکول مری کدامند؟

دیورتیکول های مری بصورت  واقعی یا کاذب هستند. یک دیورتیکول واقعی از تمام لایه های دیواره مری، از جمله ماهیچه آن بیرون می زند. یک دیورتیکول کاذب فقط از طریق برخی از لایه های دیواره (مخاط و زیر مخاط) بیرون زده است. پزشکان همچنین دیورتیکول های مری را بر اساس محل آن ها در مری شناسایی می کنند. دیورتیکول ها در نواحی مختلف علل متفاوتی دارند.

مثلا:

دیورتیکول زنکر (Zenker diverticulum). دیورتیکول زنکر رایج ترین نوع دیورتیکول مری است و در بالای مری، نزدیک به جایی که دهان یا گلو به مری می رسد، رخ می دهد. این ها معمولاً دیورتیکول های کاذب هستند. آن ها به مشکلات بلع مربوط می شوند که به دیواره های داخلی فشار وارد می کند.

دیورتیکول کیلیان-جمیسون (Killian-Jamieson diverticulum). این دیورتیکول مری کمتر رایج است و در مری گردنی (به موازات ستون فقرات گردنی) رخ می دهد (دیورتیکول گردنی). معمولاً یک دیورتیکول منفرد، کوچکتر و کاذب است. این نوع خاص ممکن است به دلیل ضعف مادرزادی (در بدو تولد) در بافت های آن ناحیه باشد.

دیورتیکول میزوفاژیال (Midesophageal diverticulum). این دیورتیکول های واقعی در ناحیه میانی مری که از سینه می‌گذرد (دیورتیکول قفسه سینه)، رخ می‌دهد. گاهی اوقات به عنوان دیورتیکول کششی نیز نامیده می شود که به علت آن اشاره دارد و زمانی اتفاق می‌افتد که یک نیروی خارجی کشش را به دیواره مری وارد کند.

دیورتیکول اپیفرنیک (Epiphrenic diverticulum). دیورتیکول اپیفرنیک در قسمت انتهایی مری (دیستال یا قدامی مری) رخ می دهد که به معده ختم می شود. دیورتیکول ها در اینجا معمولاً دیورتیکول های کم عمق و کاذب هستند که در اثر فشار ایجاد می‌شوند. 

دیورتیکول مری چقدر شایع است؟

دیورتیکول های مری نادر هستند و تقریباً در 1٪ از جمعیت رخ می دهند. آن ها بیشتر در افراد مسن تر از 50 سال و به ویژه بعد از 70 سال رخ می دهند و در مردان شایع تر هستند.

علائم دیورتیکول مری چیست؟

دیورتیکول مری اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی کند و ممکن است بیماران هرگز ندانند که دچار آن هستند. دیورتیکول های زنکر بیشترین احتمال بروز علائم را دارند. علائم دیورتیکول در صورت بروز شامل موارد زیر است:

• غلغلک در گلو که باعث سرفه می شود
• احساس وجود یک توده در گلو هنگام قورت دادن
• احساس گیر کردن غذا در گلو
• برگشت غذا هنگام خم شدن یا دراز کشیدن
• بوی بد غیر قابل توضیح دهان
• خس خس غیر قابل توضیح

علت ایجاد دیورتیکول مری چیست؟

دیورتیکول های مری به دو علت فشار و کشش می تواند ایجاد شوند. بیشتر دیورتیکول های مری دیورتیکول های فشاری هستند. در این حالت چیزی به طور مکرر به دیواره مری در یک مکان فشار می آورد. این فشار معمولاً زمانی اتفاق می افتد که افراد در حال بلعیدن غذا هستند. اختلالات مری که باعث مشکل در بلع می شوند می توانند فشار غیرطبیعی در داخل مری هنگام بلع ایجاد کنند.

برخی از این موارد عبارتند از:

• آشالازی.
• اسپاسم مری.
• تنگی های مری.
• ازوفاژیت ائوزینوفیلیک.

دیورتیکول های کششی زمانی اتفاق می‌افتند که چیزی در دیواره مری کشش ایجاد می کند و از بیرون به آن می‌کشد. این باعث ایجاد دیورتیکول های واقعی، فرورفتگی هایی با ضخامت کامل دیواره مری می شود. دیورتیکول های کششی معمولاً در ناحیه میانی یا قفسه سینه ای مری ایجاد می شوند. در این حالت تورم در قفسه سینه باعث می شود که بافت ها به مری بچسبند و سپس به سمت عقب بروند.

تورم در این ناحیه (مدیاستینیت) اغلب به دلیل عفونت ایجاد می شود، مانند:

• بیماری سل.
• هیستوپلاسموز (عفونت قارچی).

دیورتیکول های فشاری و کششی هر دو دیورتیکول های اکتسابی هستند، به این معنی که در طول زندگی افراد ایجاد می شوند. به ندرت ممکن است برخی از دیورتیکول های مری در بدو تولد وجود داشته باشند. در مواردی ضعف مادرزادی در بافت های مری در یک ناحیه ممکن است ایجاد دیورتیکول در آن ناحیه را آسانتر کند اما تا زمان ابتلا به یک اختلال دیگر به دیورتیکول مبتلا نمی شوید.

عوارض احتمالی دیورتیکول مری چیست؟

عوارض می تواند به دلیل بزرگ شدن تدریجی دیورتیکول در طول زمان اتفاق بیافتد که خود خطر گیر کردن غذا در آن را افزایش می دهد. همچنین افراد ممکن است در هنگام قورت دادن غذا توده ای را در گلو احساس کنند یا ممکن است عفونی و دردناک شود.

 غذای باقی مانده در این پاکت ممکن است باعث بوی بد یا طعم بد در دهان شود. همچنین عفونت می تواند باعث خونریزی یا تورم شود. دیورتیکول در موارد شدید، یک توده قابل لمس در گردن ایجاد می کند.

گاهی ممکن است غذا به طور موقت در آن گیر کند و بعداً با تغییر وضعیت بیرون بیاید که می تواند باعث سرفه، خفگی یا تحریک شود. اگر این اتفاق شب هنگام خواب اتفاق بیافتد، تکه غذا ممکن است به طور تصادفی وارد ریه شده و باعث آسپیریشن خاموش و سپس منجر به عفونت در ریه ها (پنومونی آسپیراسیون) شود. این مشکل بیشتر در مورد دیورتیکول زنکر اتفاق می افتد.

دیورتیکول مری چگونه تشخیص داده می شود؟

معاینات پزشکی بررسی کننده داخل مری دیورتیکول مری را نشان خواهند داد. از آنجایی که بسیاری از دیورتیکول های مری علائمی ایجاد نمی کنند، پزشکان اغلب به طور تصادفی در حالی که به دنبال چیز دیگری هستند، آن ها را کشف می کنند. پزشکان در صورت دیدن علایم با رادیولوژی و آندوسکوپی مری را بررسی می کنند.

از چه روش هایی برای تشخیص دیورتیکول مری استفاده می شود؟

• ازوفاگرام. نوعی تصویر برداری اشعه ایکس است که هنگام قورت دادن از مری ویدیو می گیرد (فلوروسکوپی) که به آن تست بلع باریم نیز می گویند. بیمار برای آزمایش، یک محلول کنتراست گچی به نام باریم را می بلعد که مری را می پوشاند. سپس یک تکنسین، ویدیو های زنده ای را در حالی که بیمار در حین قورت دادن است می گیرد.
• آندوسکوپی فوقانی. با استفاده از آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش فوقانی با یک آندوسکوپ (یک دوربین کوچک در انتهای یک لوله بلند) بررسی می شود که به آن روش EGD (آندوسکوپی مری، معده و دوازدهه) نیز می گویند. اندوسکوپیست آندوسکوپ را از دهان بیمار، در حالی که در حالت آرامبخشی است، از طریق مری به معده عبور می دهد. دوربین تصاویر را بر روی صفحه نمایش کامپیوتر پخش می کند.
• تست مانومتری مری. تیم مراقبت های پزشکی ممکن است این آزمایش را برای بررسی مشکلات بلع، که اغلب علت دیورتیکول مری است، پیشنهاد کند. این تست قدرت ماهیچه های بلع  را در حین بلع اندازه گیری می کند. این کار از طریق حسگر های تعبیه شده در لوله بینی به معده (لوله‌ گذاری نازوگاستریک) که از مری عبور می کند اندازه گیری می شود.

درمان دیورتیکول مری چطور انجام می شود؟

بیشتر دیورتیکول های مری نیازی به درمان ندارند. اگر هیچ علامت یا عارضه ای ایجاد نکردند، می توان آن ها را به حال خود رها کرد. اما اگر دیورتیکول علائم یا عوارضی ایجاد کرد، پزشک می‌تواند برای بستن یا برداشتن آن اقدام کند. پزشکان چند راه مختلف برای انجام این کار دارند. همچنین ممکن است برای اختلال اصلی که باعث دیورتیکول مری شده است به درمان نیاز باشد.

رویکرد های مختلف درمانی دیورتیکول های مری کدامند؟

پزشک می تواند دیورتیکول مری را با جراحی یا آندوسکوپی تعمیر کند. انواع مختلف دیورتیکول ممکن است به رویکرد های متفاوتی برای درمان نیاز داشته باشند. پزشک برخی فاکتور ها را در نظر می گیرد و بر اساس شرایط بیمار و خطرات و مزایای گزینه های مختلف روش مناسب را انتخاب کند.

• ترمیم به روش جراحی

جراح ممکن است دیورتیکول را با برش کامل آن (دیورتیکولکتومی) یا با آویزان کردن و بخیه زدن آن به دیواره مری (دیورتیکولوپکسی) ترمیم کند. ترمیم به روش جراحی ممکن است شامل میوتومی نیز باشد. میوتومی به معنای بریدن یکی از ماهیچه های مری برای کاهش تنش اضافی است. این روش ممکن است برای رفع اختلال بلع درگیر در دیورتیکول مری ضروری باشد.

• دیورتیکولوتومی آندوسکوپی

یک روش جایگزین برای جراحی این است که یک آندوسکوپ انعطاف پذیر را از طریق دهان به مری وارد می کنند و درمان از طریق آندوسکوپ انجام می شود. این روش Dohlman نیز نامیده می شود. اندوسکوپیست سپتوم را بین دیورتیکول و بقیه دیواره مری تقسیم می کند. در این روش پزشکان از لیزر، الکتروکوتر یا دستگاه منگنه استفاده می‌کنند که همگی می‌توانند زخم را بریده و مهر و موم کنند.

زمان نقاهت بعد از ترمیم دیورتیکول مری چقدر است؟

بیمار ممکن است لازم باشد یک روز در بیمارستان بماند و سپس برای چند هفته دوره بهبودی را در منزل بگذراند. گلوی بیمار ممکن است برای چند هفته دردناک و متورم باشد که می تواند باعث مشکل در بلع شود. دستورالعمل هایی در مورد تسکین درد گلو وجود دارد. پزشک در مورد زمان تغییر رژیم از مایع به یک رژیم نرم و سپس شرایط عادی توضیح خواهد داد. 

چشم انداز دیورتیکول مری چیست؟

اکثر افراد مبتلا به دیورتیکول مری اصلا متوجه آن نمی شوند و هرگز از آن آزار نمی بینند اما اگر عوارضی دارند راه های مختلفی برای تعمیر آن وجود دارد. میزان موفقیت ترمیم مری بیش از 90 درصد است. 10 درصد خطر عوارض ناشی از این روش، مانند خونریزی، عفونت یا آسیب به مری وجود دارد.