آشالازی (Achalasia)

آشالازی (Achalasia)

آشالازی، یک اختلال بلع نادر و یک بیماری مادام العمری است که ممکن است علائم جدی داشته باشد. با درمان مناسب می توان علائم را مدیریت کرد تا زندگی روزمره را مختل نکند.

آشالازی چیست؟

آشالازی یک اختلال نادر بلعی است که مری را تحت تاثیر قرار می دهد. در افراد مبتلا به آشالازی، ماهیچه های مری به درستی منقبض نمی شوند و به حرکت غذا به سمت پایین و معده کمک نمی کنند. در عین حال، حلقه ماهیچه ای در انتهای پایین مری که اسفنکتر تحتانی مری (LES) نامیده می شود، نمی تواند شل شده تا غذا وارد معده شود.

آشالازی به طور معمول بزرگسالان بین 30 تا 60 سال را تحت تاثیر قرار می دهد و در دهه 40 به اوج خود می رسد. این اختلال در مردان دو برابر بیشتر از زنان است.

علل ابتلا به آشالازی چیست؟

علل آشالازی ناشناخته است، اما محققان در حال بررسی چندین نظریه هستند. یکی مربوط به تخریب سلول های عصبی واقع بین لایه های ماهیچه های مری است. این سلول های عصبی مری را قادر می‌سازند تا غذا را به سمت معده و به داخل آن فشار دهد.

برخی از مطالعات ارتباط احتمالی بین آشالازی و عفونت های انگلی یا ویروسی را نشان می دهند. افراد مبتلا به آشالازی ممکن است بیشتر شواهدی از عفونت های قبلی مانند آنتی بادی علیه ویروس هرپس سیمپلکس، ویروس پاپیلومای انسانی، ویروس سرخک و غیره نشان دهند.

همچنین شواهدی وجود دارد که آشالازی ممکن است یک اختلال خودایمنی التهابی باشد، به این معنی که ممکن است در اثر حمله بدن به خود ایجاد شود. محققان نشانه هایی از فعالیت سیستم ایمنی را در سلول های عصبی که ماهیچه های مری را تقویت می‌کنند، مشاهده کرده اند. همچنین، بیماران مبتلا به آشالازی 3.6 برابر بیشتر در معرض اختلالات خود ایمنی مانند یووئیت (التهاب بافت میانی چشم)، دیابت نوع I، آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و سندرم شوگرن هستند.

علائم آشالازی کدامند؟

برخی از علائم آشالازی به دلیل تجمع غذا در مری و ناتوانی در عبور از معده ایجاد می شود. وقتی مری پر می شود، گشاد شده و می تواند پیچ خورده شود. سایر علائم آشالازی مربوط به انقباضات غیر طبیعی ماهیچه های مری است.

علائم آشالازی در حین یا بعد از غذا خوردن ظاهر می شود. آن ها عبارتند از:

• احساس بلع سخت غذا یا مایعات و گیر افتادن آن ها در مری یا در مسیر به سمت معده (این شایع ترین علامت آشالازی است)
• بازگشت مجدد غذا و مایعات به داخل دهان پس از بلع 
• درد قفسه سینه که می تواند به قدری شدید باشد که فرد را از خواب بیدار کند
• سوزش سردل
• سرفه به خصوص در زمان شب
• خفگی، یا پریدن غذا یا مایعات به مجاری تنفسی (آسپیراسیون)

درد قفسه سینه و استفراغ، برخی از اولین علائمی هستند که فرد مبتلا به آشالازی ممکن است تجربه کند و با اختلال ریفلاکس معده به مری (GERD) نیز مرتبط است. با این حال، این دو شرایط متفاوتی دارند. GERD ناشی از اسفنکتر تحتانی مری بیش از حد شل است و به اسید معده اجازه می دهد وارد مری شود ولی در آشالازی، اسفنکتر خیلی سفت است.

علائم آشالازی می تواند جدی شود و در شرایط شدید ممکن است منجر به درد قابل توجه قفسه سینه، خستگی، سوء تغذیه و کاهش وزن شود. اگر ذرات غذا به دلیل سرفه و خفگی هنگام غذا خوردن وارد مجاری تنفسی شود، می تواند منجر به ذات الریه شود و تهدید کننده زندگی است.

انواع آشالازی

نحوه عملکرد نادرست عضلات مری در افراد مبتلا به آشالازی متفاوت است. در تمام موارد آشالازی، اسفنکتر تحتانی مری که گذرگاه بین مری و معده را کنترل می‌کند، در زمان مناسب شل نمی شود. بر اساس مشکلات دیگری که همزمان اتفاق می افتد، پزشکان سه نوع آشالازی را شناسایی کردند:

• آشالازی نوع 1 گاهی اوقات آشالازی کلاسیک نامیده می شود. در این نوع، ماهیچه های مری به سختی منقبض می شوند، بنابراین غذا تنها به دلیل جاذبه به سمت پایین حرکت می کند.
• در آشالازی نوع 2، فشار در مری ایجاد شده و باعث فشرده شدن آن می شود. این شایع ترین نوع آشالازی است و اغلب علائم شدیدتری نسبت به نوع 1 ایجاد می کند.
• آشالازی نوع 3 گاهی اوقات آشالازی اسپاستیک نامیده می شود زیرا انقباضات غیر طبیعی در انتهای مری وجود دارد. این شدید ترین نوع آشالازی است. انقباضات می تواند باعث درد قفسه سینه شده بطوریکه که فرد را از خواب بیدار کند و شبیه علائم حمله قلبی خواهد بود.

تشخیص آشالازی

علاوه بر معاینه فیزیکی کامل و بررسی سابقه پزشکی و علائم، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را برای کمک به تشخیص آشالازی توصیه کند.

• مانومتری حلق و مری برای اندازه گیری و ثبت تغییرات فشار در سراسر گلو و مری در هنگام بلع. برخی مانومتری را معتبرترین آزمایش برای آشالازی می دانند، زیرا می تواند محل و شدت (یا عدم وجود) انقباضات عضلانی را که بر توانایی بلع تأثیر می گذارد، تشخیص دهد.
• آندوسکوپی فوقانی برای بررسی مری و معده با استفاده از آندوسکوپ. در این روش یک لوله نازک با دوربینی از طریق دهان وارد می شود. این آزمایش به دیدن ناهنجاری های مری مانند تنگی و وجود تومور کمک می‌کند. در طول آندوسکوپی، پزشک می‌تواند بیوپسی را انجام دهد یا بافت غیرطبیعی را برای تجزیه و تحلیل بیشتر بردارد.
• تست PH بی سیم یا تست امپدانس pH  بیست و چهار ساعته برای ارزیابی اسیدیته در مری در طول یک دوره طولانی و رد سایر بیماری ها مانند GERD.
• بلع باریم. نوعی تصویربرداری است که از ماده حاجب باریم و اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری از دستگاه گوارش فوقانی (GI) استفاده می کند. این آزمایش ممکن است باریک شدن چشمگیر مری را نشان دهد که گاهی به آن بیماری منقار پرنده می گویند.

آشالازی چطور درمان می شود؟

در حال حاضر، هیچ درمانی به طور کامل آشالازی را برطرف نمی کند، اما چندین روش برای تسکین علائم وجود دارد، مانند اتساع، جراحی، تزریق سم بوتولینوم و مصرف دارو ها. هدف از درمان عادی سازی انقباضات مری و کمک به شل شدن اسفنکتر و عبور غذا به معده است.

اتساع اسفنکتر مری

در طی این روش، بیمار در حالی که در خواب است متخصص گوارش یک آندوسکوپ را وارد دهان و مری می کند و به آرامی بالونی را در نزدیکی اسفنکتر تحتانی مری باد می کند. این روش می تواند فشار را در مری کاهش دهد و ماهیچه های اسفنکتر را تا زمانی که به اندازه کافی شل شوند و اجازه دهند غذا و مایعات به راحتی از آن عبور کنند، کشش دهد.

اتساع با بالون احتمالاً رایج ترین روش برای درمان آشالازی است. اکثر بیماران (65٪ تا 80٪) بعد از عمل بهبود قابل توجهی در بلع را گزارش می دهند. با این حال، ممکن است بهبود موقتی بوده و علائم آشالازی می تواند در طول زمان بازگردد و نیاز به درمان بیشتر دارد.

جراحی آشالازی – میوتومی مری

در طول میوتومی، متخصص گوارش، عضلات مری، اسفنکتر مری و پایین معده را برش می دهد تا از سفت شدن آن ها جلوگیری کند.

میوتومی آشالازی را می توان از طریق دهان و با آندوسکوپ (میوتومی اندوسکوپی دهانی یا POEM) یا از طریق چندین برش کوچک در شکم (میوتومی هلر با لاپاروسکوپی) انجام داد. میوتومی اسفنکتر تحتانی مری، فقط عضله را برای تسکین علائم آشالازی به اندازه کافی (نه بیشتر) مختل می کند اما به اندازه ای نیست که باعث رفلاکس اسید شود. این روش راه حل دائمی برای آشالازی است، اما برای همه بیماران مناسب نیست.

تزریق سم بوتولینوم یا بوتاکس

نشان داده شده است که تزریق سم بوتولینوم به اسفنکتر تحتانی مری به برخی از بیماران مبتلا به آشالازی کمک می کند. این درمان ها به ویژه برای بیماران مسن تر و کسانی که کاندید اتساع یا میوتومی نیستند مفید است.

تزریق سم بوتولینوم برای آشالازی با بی حس کردن اسفنکتر و اعصاب اطراف آن عمل می کند و به آن اجازه می دهد تا آرام شوند. تزریق با یک سوزن مخصوص که از طریق آندوسکوپ وارد می شود انجام می شود. اثر این تزریق حدود یکسال است و ممکن است به تکرار تزریق نیاز باشد. برخی از بیماران ممکن است درد خفیف قفسه سینه را تجربه کنند و گزارش هایی از بثورات پوستی پس از این درمان وجود دارد.

دارو های آشالازی

داروها معمولاً در درمان آشالازی مؤثر نیستند. برخی از دارو های حاوی نیترات یا مسدود کننده های کانال کلسیم می توانند به آرام کردن موقت اسفنکتر تحتانی مری کمک کنند. با این حال عوارض جانبی آن ها معمولاً بیشتر از فواید آن است.

زندگی با آشالازی

اگر افراد پس از درمان آشالازی همچنان علائم خود را دارند، باید با پزشک خود برای بررسی راه حل های دیگر مشورت کنند. اصلاح رژیم غذایی، عادات غذایی یا سایر عوامل سبک زندگی می تواند در کیفیت زندگی نقش داشته باشد.

رعایت رژیم غذایی برای درمان آشالازی

هر چند رژیم غذایی ثابت شده ای برای درمان آشالازی وجود ندارد اما افراد در صورتی که بخواهند رژیم خود را تغییر دهند باید با پزشک خود مشورت کنند. مثلا برای افراد مبتلا به آشالازی قورت دادن برخی غذا ها سخت تر از دیگر گزینه هاست و یا به دلیل از دست دادن وزن زیاد ناشی از آشالازی پزشک باید برخی غذا ها را با غذا های با کالری بیشتر جایگزین کند.

برخی از افراد مبتلا به آشالازی با اجتناب از مصرف برخی غذا ها مانند موارد زیر می توانند به کاهش علایم کمک کنند:

• میوه ها و سبزیجات خام
• برش های سفت گوشت
• غذا های بسیار اسیدی مانند مرکبات
• الکل
• کافئین

نحوه و زمان غذا خوردن نیز می تواند تفاوت ایجاد کند. لقمه های کوچک غذا که با دقت جویده شوند، می توانند راحت تر بلع شوند. پرهیز از خوردن غذا های جامد قبل از خواب می تواند درد قفسه سینه و استفراغ شبانه را به حداقل برساند.

آیا آشالازی کشنده است؟

مردم معمولاً به دلیل آشالازی نمی میرند. اگرچه این بیماری مادام العمر است، اما با مدیریت علائم، می توان از جدی ترین عوارض آشالازی مانند آسپیراسیون، خفگی و سوء تغذیه جلوگیری کرد.

افراد مبتلا به آشالازی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان مری هستند و اگر سابقه خانوادگی این نوع سرطان را داشته یا با سایر عواملی که ممکن است خطر آن را افزایش دهد روبرو هستند باید حتما با پزشک خود مشورت کنند.