تومور استرومایی گوارشی (Gastrointestinal stromal tumor)


تومورهای استرومایی گوارشی (GISTs) جزء تومورهای نادر گوارشی بوده که در دیواره های دستگاه گوارش ایجاد می شوند و نوعی سارکوم بافت نرم هستند. بعضی از این تومور ها کوچک (به اندازه یک پاک کن) و برخی به اندازه ای بزرگ هستند که باعث ایجاد مشکلاتی برای فرد می شوند.

همانطور که گفته شد این تومور ها ممکن است علائمی ایجاد نکنند اما در صورت بروز علایم شامل درد شکم، وجود خون در مدفوع و استفراغ خونی خواهد بود. رایج ترین درمان برای این بیماری جراحی است هر چند ممکن است بعد از جراحی این تومور ها دوباره عود کنند.

علائم تومور های استرومایی گوارشی چیست؟

تومور های استرومایی دستگاه گوارش ممکن است بدون علائم باشند، به خصوص اگر اندازه شان کوچک باشد. اغلب افراد در هنگام انجام آزمایش یا جراحی به دلایل دیگر، متوجه وجود GIST می شوند. در صورت بروز علائم، این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد شکمی.

• خون در مدفوع یا روی آن.

• یبوست.

• خستگی.

• کاهش وزن بی دلیل.

• کاهش اشتها.

• استفراغ خونی.

چه چیزی باعث ایجاد تومور های استرومایی گوارشی (GIST) می شود؟

این مشکل زمانی اتفاق می افتد که ژن KIT دچار جهش شده و موجب تکثیر غیر قابل کنترل سلول های گوارشی می شود. این جهش به ارث نمی رسد و در طول زندگی فرد اتفاق می افتد.

ژن KIT دستور ساخت پروتئینی به نام KIT CD 117 را می دهد که موجب تکثیر سلول های دستگاه گوارش می شود. در مورد این بیماری سلول های غیر طبیعی  تکثیر شده و به تومور های استرومایی گوارشی تبدیل می شوند.

همچنین در صورت به ارث بردن برخی اختلالات از جمله موارد زیر تومور ایجاد می شود:

  • سندرم تومورهای استرومایی گوارشی (Familial GIST syndrome): در مواردی نادر ژن های غیر نرمال KIT از والدین به فرزند به ارث می رسد و شانس ابتلا به GIST را بالا می برد. این افراد در سنین پایین به تومور های استرومایی گوارشی مبتلا می شوند و ممکن است بیش از یک تومور داشته باشند.
  • نوروفیبروماتوز نوع 1(Neurofibromatosis type 1): در این اختلال با تکثیر سلول های خاص تومور هایی رشد می کنند و می توانند در سراسر بدن ایجاد شوند.
  • سندرم کارنی استراتاکیس (Carney-Stratakis syndrome): این بیماری ارثی نادر است و خطر ابتلای افراد دارای این سندرم به GIST  بیشتر است. 

تومور استرومایی گوارشی چطور تشخیص داده می شود؟

ابتدا پزشک در مورد علایم و نشانه های بیماری از فرد سوال کرده و معاینه فیزیکی انجام می دهد. سپس آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی، سی تی اسکن و توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) انجام می شود و نمونه برداری (بیوپسی) را برای بررسی آسیب شناسی بافت انجام می دهد.

تومورهای استرومایی چطور درمان می شوند؟

معمولاً این تومور ها با جراحی توسط آنکولوژیست ها درمان می شوند اما به طور کلی درمان بر اساس محل و اندازه تومور و متاستاز آن تعیین می شود.

 برای مثال برای تومور های کوچک ممکن است فقط به جراحی نیاز باشد اما در صورت بزرگ بودن تومور ممکن است به درمان هدفمند (Targeted therapy) نیاز باشد.

عوارض جانبی درمان تومور استرومایی گوارشی چیست؟

اگر فرد تحت درمان هدفمند قرار بگیرد ممکن عوارضی مانند یبوست، اسهال، گرفتگی عضلات و حالت تهوع را تجربه کند.

در صورتی که فرد برای درمان جراحی شود ممکن است درد و خونریزی و واکنش به مواد بیهوشی را تجربه کند.

پیش آگهی تومور های استرومایی گوارشی چیست؟

حتی پس از پایان درمان پزشکان انکولوژیست بهبودی و سلامت بیمارانی را که مبتلا به تومور های استرومایی گوارشی بودند را هر سه تا شش ماه بررسی خواهند کرد. 

میزان بقای افراد با تومور های استرومای گوارشی به اندازه و فعالیت تومور در زمان تشخیص بستگی دارد. بطور کلی 85 درصد از افراد مبتلا به این بیماری پنج سال پس از تشخیص زنده می مانند. 

اگر تومور از محل شروع خود به جاهای دیگر پخش نشده باشد احتمال 5 سال زنده ماندن 95 درصد است؛ در صورتی که تومور به بافت و اندام های مختلف گسترش پیدا کرده باشد احتمال این 5 سال 84 درصد و در صورتی که به اندام های دورتر گسترش یافته باشد میزان بقای 5 ساله 52 درصد خواهد بود. البته اشاره به این نکته لازم است که بر اساس سلامت و سن افراد این نرخ فرق می کند.