عمل جراحی نفرکتومی
نفرکتومی عمل جراحی است که در آن، کلیه برداشته میشود. جراح ممکن است بخشی از کلیه و یا همه آن را بردارد. خطرات عمل جراحی نفرکتومی، خونریزی، جای زخم و لخته شدن خون می باشد. همچنین اندکی خطر نارسایی کلیه در کلیه باقی مانده وجود دارد. اگر سرطان یا بیماری کلیه دارید، نفرکتومی میتواند زندگی شما را نجات دهد.
نفرکتومی چیست؟
نفرکتومی (nephrectomy ) به عمل جراحی برداشتن بخشی از کلیه یا همه آن، گفته میشود. بیشتر ما از هنگام تولد، دو کلیه داریم ولی با یک کلیه هم میتوانیم زندگی کنیم تا زمانی که آن کلیه سالم باشد و خوب کار کند.
انواع نفرکتومی چیست؟
دو دسته عمل جراحی نفرکتومی وجود دارد:
شکل- نفرکتومی جزئی
- نفرکتومی جزئی که در آن تنها بخش آسیب دیده یا بیمار کلیه برداشته میشود.
- نفرکتومی رادیکال که در آن، همه کلیه برداشته میشود. همچنین ممکن است نفرواورکتومی نیز انجام شود که در آن همه میزنای (حالب) همان طرف کلیه، برداشته میشود. میزنای یا حالب لوله ای است که ادرار را از کلیه به مثانه میبرد. در برخی موارد، ممکن است جراح غده آدرنال همان کلیه آسیب دیده و گره های لنفاوی همسایه آن را نیز بردارد (در برخی موارد سرطان).
دلایل نیاز به عمل جراحی برداشتن کلیه چیست؟
متداولترین دلیلی که شما را به برداشتن کلیه وادار میکند، تومور کلیه است. تومور میتواند بدخیم (سرطانی) یا خوش خیم (غیر سرطانی) باشد.
همچنین در موارد زیر ممکن است عمل برداشتن کلیه پیشنهاد شود:
- دچار عفونت کلیه پیاپی میشوید (پیلونفریت)
- کلیه دیگر کار نمیکند و دردسرساز شده است (اگر کار نکردن کلیه پیامدی به دنبال ندارد میتوانید آن را نگه دارید و نیازی به برداشتنش نیست)
- نیاز به درمان بیماریهای کلیه مانند بیماری کلیه پلی کیستیک یا جراحت کلیه هست
- میخواهید کلیه تان را اهدا کنید
عمل جراحی برداشتن کلیه چقدر شایع است؟
نفرکتومی عمل جراحی نامتداولی نیست. براورد میشود هر ساله نزدیک سیصد هزار عمل برداشتن کلیه در جهان انجام میشود که بخش زیادی از آن به دلیل سرطان و بیماریهای خوش خیم و بخش دیگر برای اهدای عضو است.
چگونه برای عمل برداشتن کلیه آماده شوم؟
پیش از نفرکتومی، معاینه کامل باید انجام شود تا همه داده های مورد نیاز مانند وضعیت سلامتی، قلب، فشار خون و غیره به دست بیاید. در آزمایش خون گروه خونی تان آشکار میشود تا اگر نیاز به گرفتن خون داشتید بلافاصله این کار انجام شود.
- اگر بیماری زمینه ای دارید به پزشک بگویید.
- فهرست داروهایی که میخورید را بنویسید و به پزشک یا کادر درمان بدهید. گیاهان دارویی، مکمل ها، مسکن ها و داروهای هورمونی نیز باید با پزشک در میان گذاشته شوند.
- اگر آلرژی دارید فهرست چیزهایی که به آنها آلرژی دارید را بنویسید و با کادر درمان در میان بگذارید.
- از شب پیش از عمل نباید چیزی بخورید و بیاشامید. برای خوردن قرص (اگر پزشک اجازه داده است)، چند جرعه آب میتوانید بخورید. اگر هنگام بیهوشی آب یا غذا در معده تان باشد، ممکن است معده تان واکنش نشان داده و استفراغ در هنگام بیهوشی رخ دهد. اگر ممکن است محتویات معده به دهان برگشته و به ریه برود و سینه پهلو یا پیامدهای دیگر به دنبال داشته باشد.
انواع روشهای جراحی برداشتن کلیه چیست؟
- عمل نفرکتومی باز (برش شکمی)
- عمل نفرکتومی با لاپاراسکوپی
عمل برداشتن کلیه با روش جراحی باز چگونه است؟
در عمل نفرکتومی باز، برش بزرگی در پهلو یا شکم زده میشود. طول برش ممکن است تا 30 سانتیمتر برسد. جراح در این روش نیازی به دوربین و تجهیزات این چنینی ندارد چرا که مستقیم میتواند درون بدن را ببیند. اگر تومور بزرگ کلیه داشته باشید یا نفرکتومی جزئی دارید که میتوان در آن تومور را برداشت بدون این که خطر باقی ماندن سرطان در کلیه باشد، جراحی باز کلیه به روش دیگر برتری دارد.
رگهای خونی که به کلیه میروند برای همیشه و یا موقتی بسته میشوند (بستگی به برنامه جراحی دارد). با ابزارهای جراحی، کلیه یا بخشی از آن برداشته میشود.
درن برای جلوگیری از انباشت مایع در محل عمل جایگذاری میشود تا مایع اضافی از راه شلنگ باریک درن، به درون کیسه ای که در بیرون از بدن قرار داده شده بریزد.
زخم بسته و پانسمان میشود.
عمل برداشتن کلیه با روش لاپاراسکوپی یا به کمک ربات چگونه است؟
روش لاپاراسکوپی کم تهاجمی تر است. در این روش، جراح چند برش کوچک در شکم میزند و لاپاراسکوپ را که دارای دوربین کوچک و ابزارهای ویژه ای است، به درون میفرستد. سوراخهایی که در شکم زده میشود معمولا کوچکتر از 2 سانتیمتر هستند. معمولا جراح یک برش را بزرگتر میزند تا کلیه یا تومور را از آن بیرون بکشد. دوربین تصاویر را به نمایشگری که در کنار تخت بیمار گذاشته شده است میفرستد و پزشک درون بدن بیمار را به خوبی میبیند. یک لوله کوچک از یکی از سوراخها به درون شکم فرستاده میشود تا حفره شکم با دی اکسید کربن باد شده و دیواره شکم از اندامها جدا شود. این به پزشک کمک میکند بهتر همه چیز را ببیند و ابزارهای جراحی را تکان دهد و جا به جا کند.
رگهای خونه که به کلیه میروند، بسته میشوند یا به صورت موقتی با گیره بند می آیند تا خون به بخش زیر درمان کلیه نرود. سپس بخش بیمار کلیه یا همه آن، بریده و برداشته میشود. اگر نیاز باشد، گره های لنفاوی پیرامون، غده آدرنال و بخشی از میزنای نیز برداشته میشوند.
گاز دی اکسید کربن که به درون شکم فرستاده شده بود آزاد میشود (مقداری از گاز می ماند و کم کم جذب میشود). احتمالا یک درن برای زهکشی مایع اضافی از محل درمان، در جای زخم دوخته میشود که موقتی است.
در پایان، زخم بسته و پانسمان میشود. معمولا از نخ قابل جذب برای دوختن جای برش استفاده میشود.
در لاپاراسکوپی به کمک ربات، نفرکتومی با ربات انجام میشود و جراح ربات را کنترل میکند تا ابزارهای کوچک جراحی را به جاهایی که دسترسی به آنها دشوار است، ببرد و کار را انجام دهد.
عمل جراحی برداشتن کلیه چقدر طول میکشد؟
به طور میانگین نفرکتومی دو تا چهار ساعت زمان میبرد ولی بسته به آناتومی و هدف از جراحی ممکن است بیشتر هم طول بکشد.
پس از عمل برداشتن کلیه شرایط من چگونه خواهد بود؟
تومور و کلیه به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده میشوند. پیگیر دریافت نتیجه آن باشید.
بلافاصله پس از برداشتن کلیه، به اتاق ریکاوری برده میشوید و علائم حیاتی تان زیر نظر قرار میگیرد. هنگامی که به هوش می آیید ممکن است احساس گیجی و تهوع داشته باشید.
برای آرام گرفتن درد، مسکن به شما داده میشود.
مراقبتهای پس از عمل برداشتن کلیه چیست؟
ممکن است از شما خواسته شود تا یکی دو روز غذای جامد نخورید. مایعات میتوانید بخورید تا بدن بتواند بهبود یابد.
معمولا در روز پس از جراحی از شما خواسته میشود از تخت پایین آمده و راه بروید تا گردش خون در بدنتان بهتر برقرار شود. همچنین ریسک پیامدهایی مانند لخته شدن خون در پاها، کاهش می یابد.
از آنجایی که برش نزدیک به دیافراگم است، تنفس عمیق ممکن است آزارتان بدهد. پرستار یا متخصص به شما یاد میدهد چگونه تنفس دیافراگمی انجام بدهید.
معمولا روز پس از جراحی، سوند از دستگاه ادراری کشیده میشود.
پس از عمل برداشتن کلیه تا چند روز باید بستری بمانم؟
پس از نفرکتومی، بسته به شرایط یک تا پنج روز ممکن است نیاز به بستری باشد. نوع عمل و عوامل دیگر تعیین کننده مدت بستری هستند.
بهتر است از کسی بخواهید دستکم در چند روز نخست پس از مرخص شدن، در خانه از شما مراقبت کند.
آیا عمل جراحی برداشتن کلیه عمل بزرگی محسوب میشود؟
بله. جراحی برداشتن کلیه یک عمل جراحی بزرگ است و سرپایی به شمار نمی آید. بیشتر افراد یک یا چند روز در بیمارستان بستری می مانند.
اگر هر دو کلیه ام را از دست بدهم چه میشود؟
شما بدون کلیه نمیتوانید زنده بمانید مگر اینکه دیالیز شوید. اگر هر دو کلیه تان برداشته شود یا از کار بیفتد، باید کلیه دریافت کنید یا مرتبا دیالیز کنید.
پس از عمل برداشتن کلیه، برای کلیه دیگر چه اتفاقی می افتد؟
پس از برداشتن کلیه، کلیه ای که باقی مانده ظرف چند روز، کار بیشتری بر دوش میگیرد و اندازه اش بزرگتر میشود تا توانایی اش برای تصفیه خون و گرفتن مواد زاید از آن، افزایش یابد. پزشک پس از شش هفته آزمایش عملکرد کلیه برایتان مینویسد تا ببیند کلیه خوب کار میکند یا نه. به شما گفته میشود چند وقت یک بار این آزمایش را باید انجام بدهید.
فواید و مزیتهای عمل برداشتن کلیه چیست؟
مهمترین فایده این عمل جراحی، درمان بیماری ای است که کلیه را در بر گرفته است. در مورد سرطان کلیه، این عمل جراحی میتواند زندگی تازه ای به شما ببخشد. اگر این جراحی برای اهدای عضو انجام شده باشد، زندگی فرد گیرنده کلیه نجات پیدا میکند.
خطرات و عوارض عمل جراحی برداشتن کلیه چیست؟
همه جراحی ها ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشند. برخی از خطرات و ریسکهای جراحی برداشتن کلیه اینها هستند:
- درد
- خونریزی
- عفونت
- سپسیس (گند خونی)
- عوارض بیهوشی
- سینه پهلوی پس از عمل
- لخته شدن خون
- ماندن جای زخم
- نارسایی کلیوی یا آسیب دیدن کلیه
اگر بیماری یا آسیب دیدگی در کلیه باقی مانده داشته باشید، اندکی خطر نارسایی آن هم وجود دارد.
پس از جراحی برداشتن کلیه چه چیزهایی نباید بخورم؟
پزشک دستورهای لازم را به شما میدهد ولی به طور کلی بهتر است چربیهای اشباع، سدیم و کلسترول را کاهش دهید تا فشار کمتری به کلیه بیاید. آب کافی (شش تا هشت لیوان در یک روز عادی) بنوشید.
دیدگاه خود را بنویسید