درمان سرطان: عمل جراحی درمان متاستاز کبدی

درمان سرطان: عمل جراحی درمان متاستاز کبدی 

متاستاز کبدی چیست؟ 

متاستاز کبدی به مرحله ای از سرطان بخشهای دیگر بدن گفته میشود که به کبد سرایت کرده (متاستاز داده) است. در این مرحله درمان بسیار مشکل است. اما با انتخاب رویکرد مناسب، میتوان رهایی از بیماری و حتی درمان قطعی را برای برخی بیماران میسر ساخت. 

روشهای درمان متاستاز کبدی 

برای درمان موفق، معمولا چند روش درمانی به کار گرفته میشود از جمله عمل جراحی و درمانهای مکمل مانند پرتو درمانی یا شیمی درمانی. در حال حاضر تکنیکهای جراحی و پرتو درمانی جدیدتر به ما امکان میدهند با درد کمتر و دقت بیشتر، با سرطان مقابله کنیم و سریعتر از آن بهبود یابیم. 

بهترین درمان برای متاستاز کبدی در سرطان، چیست؟ 

به خاطر داشته باشید هیچ دو سرطانی یکسان نیستند و برنامه درمانی باید به تناسب وضعیت بیمار، طراحی شود. سه عامل مهم در انتخاب برنامه درمانی عبارتند از: 

• محل سرطان اولیه در بدن 
• اندازه و تعداد تومورهای متاستازی کبد 
• وضعیت سلامت عمومی 

به طور کلی پیشرفت در روشهای جراحی باعث شده طول عمر و کیفیت زندگی کسانی که دچار متاستاز کبد شده اند، بهبود یابد. روشهای درمانی سرطان کبد به طور کلی عبارتند از: 

• عمل جراحی 
• درمانهای با هدایت تصویر برداری 
• پرتو درمانی 
• شیمی درمانی 
• درمان هدفمند 

به واسطه پیشرفتهای جدید حوزه پزشکی، با روشهای زیر میتوان برنامه درمانی دقیق تر و مناسب تری برای هر بیمار، تعیین کرد: 

استفاده از عکس بردرای های پیچیده که همزمان، تومور کبد را هدف قرار میدهند و آن را کوچکتر میکنند 

آزمایش ژنتیک که اطلاعات خوبی در مورد نقشه مولکولی سرطان، در اختیار پزشک قرار میدهد و به او امکان میدهد بینش خوبی نسبت به کارایی درمان های مختلف مانند شیمی درمانی داشته باشد 

شیمی درمانی سرخرگ کبدی (hepatic arterial chemotherapy) یا اچ ای سی (HAC) در ترکیب با عمل جراحی که به پزشک امکان میدهد دارو را مستقیما از طریق یک پمپ شکمی، به کبد برساند. این باعث میشود بسیاری از بیماران متاستاز کبد که سرطانشان در روده بزرگ یا راست روده شروع شده است، امکان بقای دراز مدت و یا حتی درمان قطعی، پیدا کنند. 

عمل جراحی برای متاستاز کبدی 

بسیاری از شریانهای اصلی به کبد میروند و آن را به قلب متصل میکنند. بنابراین در حین عمل جراحی کبد باید دقت بیشتری صورت بگیرد. از طرفی کبد به راحتی پاره میشود و در صورتی که دچار پارگی شود به شدت خونریزی میکند. 

عمل جراحی برداشتن تومور متاستازی کبد، چالشهای زیادی به دنبال دارد. گروهی از جراحان در حین این عمل حاضر میشوند تا از هر گونه عارضه و خطرات احتمالی جلوگیری کنند. 

عمل جراحی کم تهاجمی کبد 

در برخی موارد از روشهای کم تهاجمی مانند لاپاراسکوپی و رویکردهای تصویربرداری در حین عمل، استفاده میشود. هدف جراح این است که تا حد ممکن و تا جایی که خطری برای بیمار به دنبال نداشته باشد، بخشهای بیشتری از بافتهای سالم کبد را نگه دارد. این باعث میشود احتمال عوارض کاهش یافته و کبد بهتر بتواند خود را ترمیم کند و دوره بهبودی نیز کوتاهتر شود. 

عمل جراحی لاپاراسکوپی کبد 

در عمل جراحی لاپاراسکوپی ، طول مدت بهبودی بسیار کمتر است. در این روش، جراح با استفاده از یک شلنگ باریک که در سر آن دوربین و لامپ کوچکی تعبیه شده است، از طریق برش کوچکی فضای داخل کبد را می بیند و از طریق چند سوراخ دیگری که ایجاد میکند ابزارهای جراحی را داخل میفرستد تا بتواند تومور و گاهی بخشی از کبد را بردارد. 

همچنین در برخی مراکز پیشرفته، از جراحی به کمک ربات استفاده میشود. 

عمل جراحی در بیماران سرطان متاستاز روده 

در کسانی که متاستاز کبدی ناشی از وجود تومور اولیه در روده بزرگ یا راست روده بوده است، اغلب تومور اولیه نیز باید طی عمل جراحی برداشته شود. در صورتی که فقط چند تومور کوچک در کبد وجود داشته باشد، این رویکرد نتیجه خوبی دارد. 

معمولا علاوه بر عمل جراحی کبد، شیمی درمانی نیز باید انجام شود. تحقیقات نشان میدهند نیمی از کسانی که متاستاز کبدی ناشی از سرطان روده دارند، حداقل 5 سال بعد از این درمان زنده می مانند. 

ابلیشن (تخریب) تومور و درمانهای پرتویی دیگر 

در برخی مراکز از ابزارهای تصویربرداری پیشرفته ای برای بررسی وضعیت داخل بدن و درمان متاستاز کبدی بدون عمل جراحی، استفاده میشود. درمانهای با هدایت تصویر برداری را میتوان برای کوچک کردن یا تخریب تومور به کار گرفت. 

در ابلیشن، تومور بدون عمل جراحی برداشته میشود. ابلیشن انواع مختلف دارد و با استفاده از انرژی صورت میگیرد. این روش سرپایی و بسیار کم تهاجمی تر از جراحی است اما معمولا به تنهایی کافی نیست. گاهی میتوان انرژی سوزاننده تومور را از طریق یک پروب سوزن مانند، وارد تومور کرد. هدایت این سوزن با استفاده از تصویربرداری صورت میگیرد. 

بیشتر روشهای تخریب سرطان با سوزاندن با امواج رادیویی یا مایکروویو و یا انجماد درمانی انجام میشوند. 

روش درمان بستگی به اندازه و محل تومور و شکل آن دارد. 

در چه مواردی از ابلیشن سرطان استفاده میشود؟ 

از ابلیشن در مواردی که نمیتوان جراحی انجام داد (به دلیل کهولت سن یا بیماری زمینه ای یا موارد دیگر) یا مواردی که نمیتوان به طور کامل تومور سرایت کرده به کبد را برداشت یا به عنوان درمان تکمیلی در افرادی که قبلا عمل جراحی و شیمی درمانی انجام داده اند برای جلوگیری از بازگشت سرطان، استفاده میشود. 

پرتو درمانی در متاستاز کبدی 

پرتو درمانی داخلی انتخابی برای افراد زیر در نظر گرفته میشود: 

• کسانی که متاستاز کبدی دارند و جراح نمیتواند همه سرطان را بردارد 
• کسانی مشکلشان سرطان کبد بوده که متاستاز شده است 
• کسانی که تومورشان در حال بزرگتر شدن است  
• افرادی که بیماری شان به شیمی درمانی پاسخ نمیدهد 

پرتو درمانی داخلی انتخابی چیست؟ 

در روش پرتو درمانی داخلی انتخابی ، ذرات رادیواکتیو که میکروسفر نام دارند، در محل تومور در داخل یک سرخرگ که به کبد خون رسانی میکند، قرار داده میشوند. ذرات رادیواکتیو در رگهای خونی کوچک در محدوده سرطانی گیر میکنند و دوز بسیار بالای تشعشع آنها، مستقیما سلولهای سرطانی را تخریب میکند. اما به سلولهای سالم آسیبی وارد نمیشود چرا که رگ تغذیه کننده آنها متفاوت است. 

میتوان پرتو درمانی داخلی انتخابی را با آمبولی کردن (آمبولیزیشن) ترکیب کرد که در آن ذرات ریزی به بدن تزریق میشوند تا رگ خون رسانی کننده به سلولهای سرطانی بسته یا محدود شوند. 

گاهی اوقات با ترکیب پرتو درمانی داخلی انتخابی و آمبولی کردن (رادیو آمبولی) میتوان تومور را به قدری کوچک کرد که جراح بتواند آن را با عمل جراحی بردارد یا ابلیشن کند. 

تحقیقات نشان میدهند پرتو درمانی داخلی انتخابی همراه با شیمی درمانی میتواند به مدت طولانی متاستاز کبدی را کنترل کند. همچنین به نظر میرسد این درمان برای کسانی که درمانهای متعدد متاستاز کبدی داشته اند، ایمن است. 

شیمی درمانی برای درمان متاستاز کبدی 

در شیمی درمانی، از مواد شیمیایی برای تخریب سلولهای سرطانی استفاده میشود. در این روش سلولهای سرطانی در هر کجای بدن که باشند، از بین میروند. این رویکرد، طول عمر افراد مبتلا به متاستاز کبدی را تا حد چشمگیری افزایش میدهد. 

شیمی درمانی که پیش از جراحی صورت می گیرد، خطر برگشت سرطان در آینده را کاهش میدهد. همچنین شیمی درمانی میتواند متاستاز کبدی ناشی از سرطان روده را کوچک کند به حدی که در آوردن آن طی عمل جراحی، کم خطر و ایمن شود. 

شیمی درمانی از طریق سرخرگ کبدی 

در روش شیمی درمانی از طریق سرخرگ کبدی  Chemotherapy through Hepatic Arterial Infusion (HAI) دارو مستقیما از طریق یک پمپ در شکم، به کبد رسانده میشود. این رویکرد علاج بی سابقه و بقای طولانی مدتی را برای بیماران متاستاز کبدی که سرشانشان از روده شروع شده است، به همراه آورده است. 

روش معمول شیمی درمانی، تزریق درون سیاهرگ است که در آن دارو به سرتاسر بدن میرسد. اما اگر سرطان فقط در کبد وجود داشته باشد نه هیچ جای دیگر، میتوان شیمی درمانی از طریق سرخرگ کبدی (HAI) را انجام داد. به این ترتیب دارو مستقیما به تومور میرسد و به نواحی دیگر بدن نمیرود. 

در روش شیمی درمانی از شریان کبدی، دوز بالای شیمی درمانی وارد سرخرگ کبدی که منبع اصلی رسیدن خون و مواد مغذی به تومور کبد است، میشود. داروی شیمی درمانی از طریق پمپ کوچکی که در زیر پوست پایین شکم جایگذاری شده است، داده میشود. 

بعضی از کسانی که متاستاز کبدی دارند به دلیل محل تومور، اندازه و یا تعداد آن، نمیتوانند عمل جراحی انجام بدهند. برای این افراد شیمی درمانی سیستمی (شیمی درمانی معمولی) یا شیمی درمانی انتخابی به علاوه شیمی درمانی سیستمی ممکن است انتخاب شود چون به اندازه ای تومور را کوچک میکند که جراح بتواند آن را بردارد. 

درمانهای هدفمند برای درمان متاستاز کبدی

داروی شیمی درمانی علاوه بر سلولهای سرطانی برخی از سلولهای سالم را نیز از بین میبرد. داروهای بیولوژیک داروهایی هستند که به صورت هدفمند ویژگی مشخصی از سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهند تا جلوی تکثیر آنها را گرفته یا گردش خون به سمت تومور را متوقف کنند. معمولا این درمان به عنوان یک درمان تکمیلی در کنار درمانهای دیگر، در نظر گرفته میشود. 

پیش از شروع درمان هدفمند، باید یک آزمایش ژنتیک بدهید تا جهش ژن KRAS  در شما شناسایی شود. داروهای بازدارنده EGFR زمانی که چنین جهش ژنی وجود داشته باشد، موثر نیستند. آزمایش های بالینی برای بررسی داروهای موثر در درمان بیمارانی که این جهش ژنی را دارند، در حال انجام است. 

درمان متاستاز کبدی بر اساس عوامل مختلف مانند سن، وضعیت سلامتی، میزان گسترش تومور و تعداد آن، محل تومور و ویژگی های دیگر تعیین میشود و در بسیاری از مواقع کاملا موفق است. برای بررسی گزینه های درمانی، باید با پزشک متخصص صحبت کنید و راهکارهای مختلف را مورد بررسی قرار دهید. 

دکتر بهزاد رحمانی