گاستریت (ورم معده)
گاستریت چیست؟
گاستریت (ورم معده) التهاب، تحریک یا فرسایش پوشش داخلی معده است.
انواع گاستریت را نام ببرید؟
دو نوع گاستریت حاد و مزمن وجود دارد. گاستریت ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد (گاستریت حاد) یا به مرور زمان به آرامی ظاهر شود (گاستریت مزمن).
گاستریت حاد چیست؟
گاستریت حاد به شروع ناگهانی التهاب مخاط معده، اشاره دارد. هنگامی که متخصص گوارش آندوسکوپی را انجام می دهد، پوشش داخلی معده قرمز به نظر می رسد و در نمونه های مخاط معده تعداد زیادی سلول التهابی حاد (عمدتاً گلبول های سفید خون، به نام لکوسیت) وجود خواهد داشت. همچنین ممکن است شکاف های کوچک و کم عمقی در پوشش سطحی معده (گاستریت فرسایشی) و یا مناطق کوچک دارای خونریزی وجود داشته باشد.
گاستریت مزمن چیست؟
گاستریت مزمن به التهاب و آسیب مداوم، اما درجه پایین، پوشش معده اشاره دارد. با از بین رفتن سلول های طبیعی، مخاط معده نازک تر می شود. وجود سلول های التهابی شامل لنفوسیت ها نشان دهنده پاسخ ایمنی بدن می باشد. این مشکل به ویژه در کشور های کمتر توسعه یافته بسیار رایج است. هنگامی که این مشکل به مدت چندین سال وجود داشته باشد، تغییرات مخاطی ممکن است به مرحله ای به نام متاپلازی برسد و خطر سرطان معده افزایش یابد.
چه چیزی باعث گاستریت می شود؟
گاستریت حاد توسط محرک های حادی ایجاد می شود که پوشش مخاطی را تحت تأثیر قرار می دهد. محرک ها عبارتند از آسپرین یا سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID ها)، سموم (از جمله الکل قوی) و برخی عفونت ها، از جمله مراحل اولیه عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری. معمولاً با حذف یا از بین رفتن عامل تحریک کننده، التهاب به سرعت برطرف می شود.
هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) یکی از باکتری هایی است که معمولاً در داخل معده یافت می شود. گفته می شود که بیش از نیمی از جمعیت جهان دارای این باکتری هستند، اما هرگز هیچ مشکلی را تجربه نمی کنند. با این حال، عفونت هلیکوباکتر پیلوری می تواند خطر ابتلا به سرطان معده، گاستریت و یا زخم معده را افزایش دهد.
علل گاستریت مزمن چیست؟
گاستریت مزمن معمولاً از عفونت با هلیکوباکتر پیلوری ناشی می شود. علل دیگر آن عبارت است از: یک بیماری خود ایمن، عفونت ناشی از بیماری هایی مانند ایدز، بیماری کرون و جراحی هایی در معده که قرار گرفتن معده در معرض صفرا را افزایش می دهد.
علائم گاستریت چیست؟
گاستریت حاد معمولاً باعث ناراحتی حاد معده شده و با درد یا ناراحتی در قسمت بالای شکم همراه است. البته علایم دیگری هم دارد که شامل تهوع و استفراغ، نفخ و گاز، کاهش وزن یا اشتها می باشد.
علائم گاستریت مزمن چیست؟
در اکثریت قریب به اتفاق موارد، گاستریت مزمن هیچ علامتی ایجاد نمی کند. هنگامی که آسیب به مخاط شدید و طولانی مدت باشد، معده توانایی خود را برای تولید اسید از دست می دهد. این مسئله ممکن است باعث ناراحتی های گوارشی شود.
همچنین توانایی ترشح ماده ای به نام فاکتور داخلی که برای جذب ویتامین مهمB12 ضروری است، از بین می رود. کمبود ویتامین B12 در نهایت منجر به وضعیتی به نام کم خونی بدخیم (کم خونی پرنیسیوز) می شود و بیمار با مشکلاتی مانند خستگی، کم خونی و علایمی که به ندرت پیش می آید مانند بی حسی و گزگز مراجعه می کند. تشخیص به راحتی با آزمایش خون انجام می شود.
گاستریت حاد چگونه تشخیص داده می شود؟
می توان از برخی آزمایشات برای تشخیص گاستریت حاد استفاده کرد. معمولاً پزشک از شما سؤالات زیادی می پرسد تا از علائم شما مطلع شود. همچنین ممکن است آزمایشات زیر را برای تأیید تشخیص خود انجام دهد.
- شمارش کامل سلول های خونی (CBC)، برای بررسی سلامت کلی
- آزمایش خون، تنفس یا بزاق، برای بررسی هلیکوباکتر پیلوری
- آزمایش مدفوع برای بررسی وجود خون در مدفوع
- ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی یا همان آندوسکوپی بخش فوقانی دستگاه گوارش برای مشاهده دیواره معده با یک دوربین کوچک
- بیوپسی بافت معده، شامل برداشتن یک نمونه کوچک از بافت معده برای آنالیز و بررسی
- تصویر برداری اشعه ایکس، برای بررسی مشکلات ساختاری در سیستم گوارش
تشخیص گاستریت مزمن چطور انجام می شود؟
گاستریت مزمن با بررسی یک نمونه (بیوپسی) از مخاط معده تشخیص داده می شود. این نمونه معمولاً در زمان انجام آندوسکوپی فوقانی برداشته می شود. همچنین ممکن است نیاز به آزمایش خون و آزمایشات دیگری برای بررسی هلیکوباکتر پیلوری باشد.
درمان گاستریت حاد چگونه است؟
برخی از موارد گاستریت حاد بدون درمان از بین می روند و داشتن رژیم غذایی ملایم می تواند به بهبودی سریع کمک کند. برای مثال غذا های دارای اسید های طبیعی کم، کم چرب و کم فیبر توصیه می شوند.
اگر مشکلی پیش نیاید می‌توان گوشت بدون چربی مانند سینه مرغ یا بوقلمون را به رژیم غذایی اضافه کرد.
با این حال، بسیاری از افراد نیاز به درمان گاستریت حاد دارند و نوع درمان و مدت زمان حاصل شدن بهبودی به علت گاستریت بستگی دارد. عفونت هلیکوباکتر پیلوری ممکن است به یک یا دو دور مصرف آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد که می تواند دو هفته طول بکشد.
سایر درمان‌ها، مانند درمان هایی که برای درمان ویروس‌ها استفاده می‌شوند، شامل مصرف دارو برای کاهش علائم است.
درمان دارویی گاستریت حاد چطور انجام می شود؟
برای درمان گاستریت هم دارو های بدون نسخه و هم با نسخه وجود دارد. پزشک اغلب ترکیبی از دارو ها را تجویز می کند
- برای خنثی کردن اسید معده می توان از آنتی اسید هایی مانند پپتو بیسمول، آنتی اسید TUMS (دارای کربنات کلسیم است) یا هیدروکسید منیزیم (شیر منیزیم) استفاده کرد. تا زمانی که فرد مبتلا به گاستریت است، می توان از این دارو ها استفاده کرد.
- آنتاگونیست های H2 مانند فاموتیدین (Pepcid) و سایمتیدین (Tagamet) تولید اسید معده را کاهش می دهند.
- مهارکننده های پمپ پروتونی مانند امپرازول (پریلوسک) و اسومپرازول (نکسیوم) تولید اسید معده را مهار می کنند.
فقط در صورت ابتلا به عفونت باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری استفاده از آنتی بیوتیک ها ضرورت پیدا می کند. آنتی بیوتیک های رایج مورد استفاده برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری شامل آموکسی سیلین، تتراسایکلین (که در کودکان زیر 12 سال نباید استفاده شود) و کلاریترومایسین است.
آنتی بیوتیک ممکن است همراه با یک مهارکننده پمپ پروتونی، آنتی اسید یا آنتاگونیست H2 استفاده شود. درمان معمولا بین 10 روز تا چهار هفته طول می کشد.
همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مصرف NSAID ها یا کورتیکو استروئیدها را متوقف کنید تا ببیند آیا علائم شما را تسکین می دهد یا خیر. با این حال، مصرف این دارو ها را بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید.
مراقبت های فردی برای کمک به درمان گاستریت حاد کدامند؟
تغییرات سبک زندگی می تواند به کاهش علائم گاستریت حاد کمک کند که عبارتند از:
- اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
- پرهیز از مصرف غذا های تند، سرخ شده و اسیدی
- خوردن وعده های غذایی مکرر و کم حجم
- کاهش استرس
- اجتناب از مصرف دارو هایی که می توانند پوشش معده را تحریک کنند، مانند NSAID ها یا آسپرین
درمان گاستریت مزمن چطور انجام می شود؟
از بین بردن هر گونه عفونت مسبب گاستریت مزمن (معمولاً هلیکوباکتر پیلوری) با آنتی بیوتیک ها، برای جلوگیری از پیشرفت آن، اهمیت دارد. اما مخاط معده به ندرت به حالت عادی باز می گردد. کمبود ویتامین B12 با تزریق متناوب آن درمان می شود.
بیمارانی که تغییرات شدید در مخاط دارند (یعنی تغییرات پیش سرطانی در پوشش سلولی معده) ممکن است سالی یکبار یا بیشتر به آندوسکوپی فوقانی نیاز داشته باشند تا ضایعاتی را که می توانند به سرطان تبدیل شوند، شناسایی و درمان کنند.
درمان دارویی گاستریت مزمن به چه صورت انجام می شود؟
پزشک ممکن است دارو هایی برای تضعیف اسید معده شما تجویز کند. متداول ترین ترین دارو ها برای کاهش اسید معده عبارتند از:
- آنتی اسیدها، از جمله کربنات کلسیم (Rolaids و Tums)
- مهارکننده های پمپ پروتون، مانند امپرازول (Prilosec)
کاهش یا حذف مصرف آسپرین و دارو های مشابه برای کاهش سوزش معده توصیه می شود.
رژیم غذایی توصیه شده برای افراد مبتلا به گاستریت مزمن چیست؟
پزشک ممکن است برای کاهش تحریک معده تغییراتی را در رژیم غذایی شما ایجاد کند. شما باید از رژیم غذایی پر نمک و چرب و سرشار از گوشت قرمز و مواد کنسرو شده اجتناب کنید. همچنین مصرف آبجو، شراب و الکل را کنار بگذارید.
همچنین پزشک توصیه خواهد کرد که مواد غذایی زیر را در رژیم خود بگنجانید:
- تمام میوه ها و سبزیجات
- غذا های سرشار از پروبیوتیک، مانند ماست و کفیر
- گوشت های بدون چربی مانند مرغ، بوقلمون و ماهی
- پروتئین های گیاهی مانند لوبیا و توفو
- ماکارونی با کامل، برنج و نان
دیدگاه خود را بنویسید