لنفوم معده (Gastric Lymphoma): علائم، درمان و پیش آگهی

سیستم لنفاوی شبکه پیچیده ای از رگ ها، غدد لنفاوی و سایر اندام ها است که به بدن کمک می کند با عفونت مبارزه کند و از شر مواد زائد خلاص شود. لنفوم معمولاً در سیستم لنفاوی شروع می شود. با این حال، در برخی موارد، لنفوم از لنفوسیت ها (گلبول های سفید خون) واقع در سایر بافت ها ایجاد می شود. پزشکان به این موارد لنفوم به عنوان خارج گرهی اشاره می کنند زیرا در خارج از غدد لنفاوی رخ می دهند.

لنفوم اولیه معده، لنفوم خارج گرهی است که از لنفوسیت های معده ایجاد می شود. این با لنفوم ثانویه معده متفاوت است، که زمانی رخ می دهد که لنفوم در محل دیگری ایجاد می شود و به معده گسترش می یابد.

حدود 30 تا 40 درصد لنفوم های خارج گرهی، لنفوم معده هستند. در میان انواع سرطان معده (سرطانی که در معده ایجاد می شود)، لنفوم معده حدود 5 درصد را تشکیل می دهد. لنفوم معده معمولاً افراد حداقل 50 سال را تحت تأثیر قرار می دهد، اما این بیماری گاهی اوقات در نوجوانان ایجاد می شود. مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به لنفوم معده هستند.

انواع لنفوم معده

دو نوع اصلی لنفوم عبارتند از: لنفوم هوچکین (HL) و لنفوم غیر هوچکی (NHL) که هر نوع، از سلول های مختلف در سیستم ایمنی ایجاد می شود.

لنفوم غیر هوچکین خارج گرهی اغلب در معده رخ می دهد. بین 4 تا 20 درصد از لنفوم های غیرهوچکین خارج گره، لنفوم معده هستند. لنفوم غیر هوچکین می تواند در سلول های بی یاتی ایجاد شود اما معمولاً سلول های بیرا تحت تأثیر قرار می دهد.

چندین زیرگروه از لنفوم غیر هوچکین وجود دارد که ممکن است به صورت لنفوم معده ظاهر شود. حدود 59 درصد از موارد لنفوم معده، لنفوم سلول بی منتشر (DLBCL) است که یک سرطان با درجه بالا (سریع رشد) به حساب می آید. 38 درصد دیگر موارد، لنفوم بافت لنفوئیدی مرتبط با مخاط (MALT) است که «لنفوم سلول B منطقه حاشیه ای» خارج گرهی نیز نامیده می‌شود. لنفوم MALT یک بیماری با درجه پایین (با رشد آهسته) است. در موارد کمتر، لنفوم معده، لنفوم سلولی گوشته، لنفوم فولیکولار یا لنفوم سلول T محیطی، است. نوع لنفوم معده می تواند گزینه های درمانی و پیش آگهی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

اشکال لنفوم هوچکین معده بسیار نادر است و کمتر از 1 درصد از تمام موارد لنفوم معده را تشکیل می دهد. افراد مبتلا به لنفوم معده تقریبا همیشه لنفوم غیر هوچکین دارند.

علائم و نشانه های لنفوم معده

برخی از افراد مبتلا به لنفوم معده هیچ علامتی ندارند. برخی دیگر دارای طیف گسترده ای از علائم هستند که ممکن است با علائمی که در سایر اختلالات معده دیده می شود همپوشانی داشته باشد.

علائم و نشانه های لنفوم معده عبارتند از:

  • درد شکم
  • گرفتگی یا احساس ناراحتی در معده
  • حالت تهوع یا استفراغ
  • اسهال
  • احساس سیری بعد از خوردن مقدار کمی غذا
  • وجود خون در استفراغ یا مدفوع
  • احساس وجود یک توده سفت در ناحیه معده

حدود 3 نفر از هر 10 نفر مبتلا به لنفوم معده علائم B را تجربه می کنند که شامل تب، تعریق شبانه و کاهش وزن غیرمنتظره. افراد همچنین ممکن است لنفادنوپاتی (غدد لنفاوی متورم، که ممکن است به صورت توده های سخت زیر پوست ظاهر شوند) داشته باشند.

عوامل خطر لنفوم معده

انواع مختلف لنفوم معده با عوامل خطر مختلفی مرتبط است.

تا 9 نفر از هر 10 نفر مبتلا به لنفوم بافت لنفوئیدی مرتبط با مخاط عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارند. هلیکوباکتر پیلوری یک باکتری است که اغلب در معده یافت می شود. معمولاً منجر به سرطان نمی شود. اما در برخی موارد، این عفونت می تواند باعث التهاب مداوم معده شود که باعث افزایش تعداد لنفوسیت ها در این اندام می شود. در نهایت، این لنفوسیت ها ممکن است سرطانی شوند. اگر لنفوم بافت لنفوئیدی مرتبط با مخاط درمان نشود، ممکن است به لنفوم سلول B منتشرمعده تبدیل شود. لنفوم سلول B منتشر همچنین می تواند به تنهایی توسعه یابد.

لنفوم معده نیز گاهی با انواع دیگر عفونت ها مرتبط است. این نوع سرطان گاهی اوقات در افرادی رخ می دهد که به باکتری کمپیلوباکتر ژژونی (Campylobacter jejuni)، ویروس اپشتین بار، ویروس هپاتیت B یا ویروس لوسمی سلول T انسانی نوع 1 مبتلا هستند. محققان هنوز در حال مطالعه ارتباط بین عفونت و لنفوم هستند تا بهتر بفهمند چرا برخی از میکروب ها عوامل خطر سرطان هستند.

لنفوم سلول T معده نیز با بیماری سلیاک مرتبط است. این مشکل خود ایمنی زمانی ایجاد می شود که بدن نتواند دانه های گندم، چاودار و جو را به درستی پردازش کند.

تشخیص لنفوم معده

پزشکان از چندین روش برای تشخیص لنفوم معده استفاده می کنند. این ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • آزمایشات خون
  • تصویربرداری
  • بیوپسی ها

اگر لنفوم معده تشخیص داده شود، ممکن است از آزمایش های اضافی برای کمک به تعیین مرحله لنفوم استفاده شود. این مراحل نشان دهنده میزان گسترش سلول های لنفوم در بدن است و شدت بیماری را نشان می دهد.

آزمایشات خون

آزمایش‌ خون می‌تواند سطوح سه نوع اصلی گلبول های خون را اندازه گیری کند: گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت ها. همچنین می تواند سطح پروتئینی به نام لاکتات دهیدروژناز (LDH) را بررسی کند. در افراد مبتلا به لنفوم معمولاً سطح LDH افزایش می یابد و سطوح بسیار بالا اغلب به این معنی است که لنفوم تهاجمی تر است.

همچنین می توان از آزمایش خون برای بررسی عفونت ناشی از هلیکو باکتر پیلوری یا سایر باکتری ها یا ویروس ها استفاده کرد. عفونت ممکن است با آزمایش تنفس یا آزمایش مدفوع تشخیص داده شود.

تصویربرداری

برای درک بهتر علت ایجاد مشکل معده، پزشکان باید دید نزدیک تری داشته باشند. آن ها معمولاً این کار را با آندوسکوپی فوقانی انجام می دهند که ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی نیز نامیده می شود. برای این روش، پزشکان از یک لوله نازک با یک دوربین در انتهای آن استفاده می کنند. آن ها لوله را از طریق گلو هدایت می کنند تا بافت های زیر را بررسی کنند:

  • مری 
  • معده
  • دوازدهه (قسمت فوقانی روده کوچک)

در طول آندوسکوپی، پزشک معمولاً بیوپسی را انجام می دهد (یک قطعه کوچک از بافت را برمی دارد). نمونه بیوپسی را می توان زیر میکروسکوپ بیشتر بررسی کرد تا ببیند آیا سلول های سرطانی وجود دارند یا خیر. اگر سلول ها سرطانی باشند، پزشکان همچنین می توانند نمونه بیوپسی را تحت آزمایش قرار دهند تا مشخص شود چه نوع سرطانی ایجاد شده است.

مرحله بندی لنفوم معده

پس از تشخیص لنفوم معده، پزشکان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بزرگی تومور معده از تصویر برداری استفاده می‌کنند. با این کار می توانند نشان دهند که آیا سلول های لنفوم به غدد لنفاوی یا اندام های مجاور گسترش یافته اند یا خیر.

اغلب از سی تی اسکن برای کمک به مرحله بندی لنفوم معده استفاده می شود. اغلب تصویربرداری های دیگری مانند اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (یا کمتر متداول MRI) نیز مورد نیاز است.

پزشکان معمولاً از نسخه ای از سیستم مرحله بندی لوگانو برای تعیین مراحل لنفوم معده استفاده می کنند. با این سیستم، لنفوم معده مرحله 3 وجود ندارد. مراحل مورد استفاده برای لنفوم معده عبارتند از:

مرحله 1 - سلول های لنفوم را فقط می توان در دستگاه گوارش یافت.

مرحله 2-1 - لنفوم شروع به گسترش به داخل شکم کرده است و سرطان در غدد لنفاوی مجاور وجود دارد.

مرحله 2-2 - لنفوم شروع به گسترش به داخل شکم و به غدد لنفاوی دورتر کرده است.

مرحله 2E - سلول های لنفوم به سایر اندام های نزدیک معده گسترش یافته اند.

مرحله 4 - لنفوم به طور گسترده در سراسر بدن گسترش یافته و در نقاط دور دیده می شود.

درمان لنفوم معده

درمان لنفوم معده بر اساس نوع لنفوم، مرحله و درجه لنفوم، و اینکه آیا لنفوم ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری است، متفاوت است. سن، سلامت کلی، علائم و ترجیحات فرد نیز در تصمیمات درمانی نقش دارد.

درمان لنفوم بافت لنفوئیدی مرتبط با مخاط MALT))

لنفوم MALT با رشد آهسته و در مراحل اولیه معمولاً به راحتی درمان می شود. فرد مبتلا به این بیماری معمولاً آنتی بیوتیک مصرف می کند تا عفونت هلیکوباکتر پیلوری را پاک کند. خلاص شدن از شر باکتری ها همچنین باعث خلاص شدن از شر لنفوم در اکثر افراد می شود.

ممکن است مدت زیادی طول بکشد (یک سال یا بیشتر) تا لنفوم پس از درمان آنتی بیوتیکی ناپدید شود. در طول این مدت، پزشکان اغلب رویکرد مراقب و انتظار را توصیه می کنند، که در آن هیچ درمان دیگری برای سرطان انجام نمی شود، مگر اینکه سرطان بدتر شود. در طول این مدت، فرد برای مراقبت از سرطان تحت معاینات و آزمایش های بعدی پزشک قرار می‌گیرد.

حدود 1 مورد از هر 10 مورد لنفوم MALT معده پس از درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری از بین نمی رود. از هر 10 نفر 1 نفر با این بیماری در وهله اول عفونت باکتریایی ندارند. در این موارد ممکن است به درمان های دیگری نیاز باشد:

زمانی که درمان آنتی بیوتیکی جواب نمی دهد، پرتو درمانی یا رادیو تراپی به درمان بیشتر موارد لنفوم معده کمک می کند. 

دارو های شیمی درمانی مانند لوکران (کلرامبوسیل) گاهی اوقات در صورت عدم موفقیت پرتودرمانی یک گزینه هستند.

درمان های هدفمند مانند ریتوکسان (rituximab)، ایمبروویکا (ibrutinib) و Ukoniq (umbralisib) ممکن است همراه با شیمی درمانی استفاده شوند.

درمان لنفوم سلول بی منتشر  (DLBCL) معده

DLBCL یک لنفوم با درجه بالا است که باید با روش های تهاجمی تر درمان شود. اغلب با یک رژیم شیمی درمانی به نام R-CHOP درمان می شود که شامل موارد زیر است:

  • ریتوکسیماب
  • سیتوکسان (سیکلوفسفامید)
  • آدریامایسین (دوکسوروبیسین)
  • اونکوین (وین کریستین)
  • دلتازون (پردنیزون)

هنگامی که DLBCL معده در مراحل اولیه تشخیص داده می شود، پزشکان ممکن است پس از انجام شیمی درمانی پرتودرمانی را توصیه کنند. افراد مبتلا به DLBCL معده در مرحله پیشرفته معمولا فقط شیمی درمانی می شوند.

درمان لنفوم هوچکین معده

هنگامی که لنفوم معده نوع هوچکین است، درمان معمولاً با جراحی شروع می شود. این احتمال وجود دارد که افراد مبتلا به این بیماری، در سایر قسمت های بدن، خارج از معده نیز لنفوم داشته باشند. بنابر این، پزشکان نیز به طور کلی شیمی درمانی و پرتو درمانی را پس از جراحی توصیه می کنند.

پیش آگهی لنفوم معده

پیش آگهی یک فرد پس از تشخیص لنفوم معده به نوع لنفوم بستگی دارد. افراد مبتلا به لنفوم MALT معمولاً چشم انداز بسیار خوبی دارند و پس از تشخیص، از هر 10 نفر 9 نفر به مدت 10 سال یا بیشتر زندگی می کنند.

DLBCL معده یک بیماری با رشد سریعتر است و افراد مبتلا به این بیماری ممکن است نرخ بقای کمتری داشته باشند. حدود 53 درصد از افراد مبتلا به DLBCL معده پس از تشخیص پنج سال یا بیشتر زنده می مانند.

هنگامی که فردی مبتلا به لنفوم معده تشخیص داده می شود، پیش آگهی بدی را خواهد داشت اگر دارای این عوامل پیش آگهی خاص باشد:

  • سن بالاتر
  • مرحله بالاتر لنفوم
  • سطوح بالاتر LDH

کسانی که لنفوم هوچکین معده دارند اغلب پیش آگهی بدی دارند. بین 45 تا 60 درصد افراد مبتلا به این بیماری در عرض یک سال پس از تشخیص می میرند.