سرطان کبد یکی از سریع رشد ترین سرطان های تهدید کننده زندگی است. این سرطان ممکن است در خود کبد شروع شده (سرطان کبد اولیه) و یا از اندام های دیگر به کبد متاستاز کند (سرطان کبد ثانویه).
درمان این سرطان در صورت تشخیص در مراحل اولیه راحت تر انجام خواهد شد و نکته امید بخش در مورد سرطان کبد این است که عوامل خطر ابتلا به این سرطان بخوبی توسط متخصصان شناخته شده است.
انواع سرطان کبد
کبد به عنوان بزرگترین اندام داخلی، عملکرد های حیاتی مختلفی را دارد و انواع مختلف سلول مسئول این عملکرد های متنوع هستند. سلول های اصلی کبد (معروف به هپاتوسیت ها) فاکتور های انعقاد خون را تولید می کنند، صفرا را سنتز می کنند، پروتئین ها را متابولیزه می کنند و سموم را از خون خارج می کنند. کبد دارای شبکه ای غنی از رگ های خونی است که مواد مغذی و سموم را از روده به کبد و به گردش خون منتقل می کند. کبد همچنین دارای سیستم مجاری صفراوی است که صفرا (مایع سبز رنگی که به هضم غذا کمک می کند) را از کبد و کیسه صفرا به روده می برد. تومور ها ممکن است از هر یک از این نوع سلول ها به وجود بیایند و بنابر این انواع مختلفی از سرطان کبد وجود دارد.
تومور ها را می توان به طور کلی به عنوان خوش خیم یا بدخیم در نظر گرفت. تومور های خوش خیم بعید است متاستاز بدهند (در سراسر بدن پخش شوند) در حالی که تومور های بدخیم سرطانی هستند و احتمالاً به سایر اندام ها سرایت می کنند.
در ادامه به انواع مختلف سرطان کبد بر اساس سلول منشا این سرطان اشاره شده است.
| سلول منشا | تومورهای خوش خیم کبد | تومورهای بدخیم (سرطانی) کبد |
| هپاتوسیت ها | آدنوم هیپرپلازی ندولار کانونی | کارسینوم سلولهای کبد هپاتوبلاستوم کارسینوم فیبرولاملار |
| رگ های خونی | همانژیوم | آنژیوسارکوم |
| مجرای صفراوی | آدنوم هامارتوما (مجتمع فون ماینبورگ) | کلانژیوکارسینوما |
اگرچه بیشتر سرطان های کبد در بیماران مبتلا به اسکار کبد (سیروز) ایجاد می شود، اما برخی از بیماران بدون اینکه ابتدا به سیروز مبتلا شوند، به سرطان کبد مبتلا می شوند.
علائم سرطان کبد چیست؟
علائم سرطان کبد شامل خستگی، یرقان (زرد شدن پوست)، درد، کبودی یا خونریزی آسان، کاهش وزن، ادرار تیره رنگ و وجود توده ای زیر قفسه سینه یا درد در سمت راست شکم یا در نزدیکی شانه راست است.
غربالگری سرطان کبد چطور انجام می شود؟
آزمایش های غربالگری برای تشخیص سرطان کبد در اولین مرحله ممکن است استفاده شود. روش های غربالگری کنونی شامل آزمایش خون، توموگرافی کامپیوتری محوری (سی تی اسکن)، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا آنژیوگرافی (تزریق یک رنگ به رگ های خونی) است. در حال حاضر هیچ آزمایش خون قابل اعتمادی برای تشخیص سرطان کبد وجود ندارد. آزمایش پروتئین آلفا جنینی (AFP) ممکن است در دو سوم بیماران مبتلا به سرطان کبد کمی افزایش یابد، اما ممکن است در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کبد نیز کمی افزایش یابد. سطوح بسیار بالای AFP سرم نشانه بارزی از سرطان کبد است، اما فقط در تعداد کمی از بیماران دیده می شود. افراد در معرض خطر نیز می توانند با استفاده از تکنیک های تصویربرداری مانند اسکن توموگرافی محوری کامپیوتری (CT) / تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا آنژیوگرافی (تزریق یک رنگ به رگ های خونی) غربالگری شوند.
جلوگیری از سرطان کبد
از آنجایی که سرطان کبد بیشتر در بیماران مبتلا به عفونت ویروسی هپاتیت (مزمن) طولانی مدت ایجاد می شود، پیشگیری از عفونت حیاتی است. اجتناب از تماس با خون فرد آلوده می تواند از انتقال ویروس های هپاتیت جلوگیری کند. علاوه بر این، یک واکسن موثر برای هپاتیت B وجود دارد. با این حال، هیچ واکسنی برای ویروس هپاتیت C وجود ندارد.
هنگامی که بیماران دچار عفونت مزمن با ویروس های هپاتیت می شوند، هدف حفظ بافت کبد و جلوگیری از ایجاد اسکار (سیروز) است. این نیاز به یک رویکرد چند رشته ای شامل بیمار، متخصص کبد و پاتولوژیست دارد. هنگامی که مشخص شد که یک بیمار به طور مزمن به ویروس هپاتیت مبتلا شده است، بیمار باید وارد یک برنامه درمانی برای به حداقل رساندن آسیب کبدی شود. این برنامه شامل چک آپ های منظم توسط متخصص برای کنترل سلامت نسبی کبد است که می تواند شامل آزمایش خون ساده یا گاهی بیوپسی با سوزن ازکبد باشد. یک پاتولوژیست با تجربه در تفسیر بیوپسی کبد، میزان آسیب و اسکار کبد را تعیین می کند. بیماران باید یاد بگیرند که از فعالیت هایی که می تواند به کبد آسیب بیشتری وارد کند، مانند مصرف الکل یا مصرف برخی دارو ها، خودداری کنند. علاوه بر این، بیماران با حفظ وزن ایده آل بدن و رژیم غذایی سالم کمک کننده باشند.
سرطان کبد چطور تشخیص داده می شود؟
توده های خوش خیم یا بدخیم موجود در کبد به روش های مختلفی تشخیص داده می شوند. اولین مورد، شامل استفاده از تکنیک های تصویربرداری مانند اسکن توموگرافی محوری کامپیوتری (CT) / تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا تزریق یک رنگ به رگ های خونی (آنژیوگرافی) است. هرچه سرطان کبد گسترده تر باشد، این تکنیک های تصویربرداری بیشتر می توانند آن را تشخیص دهند.
اگر تصویربرداری نمی تواند خوش خیم یا بدخیم بودن تومور را تعیین کند، ممکن است بیوپسی با سوزن ظریف انجام شود. در این روش، یک سوزن ظریف از طریق پوست، وارد کبد شده و از سونوگرافی بیرونی برای هدایت سوزن به سمت تومور استفاده می شود.
اگر بیوپسی سوزنی انجام شود، پاتولوژیست ها می توانند آن را تفسیر کنند. سلول های طبیعی کبد در ستون هایی با ضخامت یک یا دو سلول رشد می کنند. در سرطان کبد ستون های وسیع سلول های کبدی را می توان در معاینه میکروسکوپی مشاهده کرد و یکی از ویژگی های سرطان کبد است.
سرطان کبد چطور درمان می شود؟
درمان سرطان کبد به نوع، مرحله سرطان و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. گزینه های درمانی رایج عبارتند از:
جراحی
- رزکسیون کبد (هپاتکتومی جزئی): برداشتن بخشی از کبد که حاوی تومور است.
- پیوند کبد: جایگزینی کبد بیمار با یک کبد سالم از اهدا کننده، معمولاً زمانی که سرطان محدود به کبد است استفاده می شود.
درمان های ابلیشن:
- ابلیشن با فرکانس رادیویی (RFA): از انرژی الکتریکی برای گرم کردن و تخریب سلول های سرطانی استفاده می کند.
- فرسایش مایکروویو: مشابه RFA است اما از امواج مایکروویو برای تولید گرما استفاده می کند.
- Cryoablation: سلول های سرطانی را با سرمای شدید منجمد می کند.
درمان های آمبولیزاسیون:
- کموامبولیزاسیون بین شریانی (TACE): شیمی درمانی را مستقیماً به تومور کبد اعمال می کند در حالی که خونرسانی آن را مسدود می کند.
- رادیوامبولیزاسیون (TARE): ذرات رادیواکتیو را مستقیماً به تومور می رساند تا سلول های سرطانی را از بین ببرد.
درمان هدفمند
- دارو هایی مانند سورافنیب و لنواتینیب مولکول های خاصی را هدف قرار می دهند که در رشد و گسترش سرطان کبد نقش دارند.
ایمونوتراپی
- دارو هایی مانند نیولوماب و پمبرولیزوماب سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با سلول های سرطانی تقویت می کنند.
شیمی درمانی
- اگرچه برای سرطان کبد به اندازه سایر سرطان ها موثر نیست اما شیمی درمانی سیستمیک ممکن است، به خصوص اگر سرطان به خارج از کبد گسترش یافته باشد، استفاده شود.
پرتودرمانی
- پرتوهای خارجی یا رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن (SBRT) می توانند برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول های سرطانی استفاده شوند.
مراقبت تسکینی
- تمرکز بر تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی، به ویژه زمانی که سرطان پیشرفته است و قابل درمان نیست.
آیا بیماری کبد چرب و سرطان کبد مرتبط هستند؟
بیمارانی که نوع بسیار خاصی از بیماری کبد چرب دارند (در حال پیشرفت به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) یا سیروز) در معرض افزایش خطر ابتلا به این بیماری هستند.
آیا دارو های گیاهی برای درمان سرطان کبد توصیه می شود؟
اصطلاح "داروی گیاهی" می تواند نشان دهنده هزاران ترکیب باشد. متأسفانه، اکثر آن ها به طور دقیق آزمایش نشده اند. برخی از آن ها احتمالا بسیار ایمن هستند اما برخی ممکن است مضر باشند. توصیه می شود که همه بیمارانی که این نوع دارو ها را مصرف می کنند، آن ها را با پزشک خود در میان بگذارند.
اگر کیستی بر روی کبد باشد باید نگران بود؟
کیست های ساده روی کبد بسیار رایج بوده و جای نگرانی ندارند. اما افراد دارای کیست های در حال رشد باید تحت مراقبت باشند تا وجود یا عدم وجود تومور در حال رشد و مشکلاتی که ممکن است ایجاد کند بررسی شود.
آیا درد در ناحیه پشت می تواند نشانه سرطان کبد باشد؟
به طور سنتی گفته می شود که درد در شانه راست و پشت می‌تواند به دلیل بیماری کبد باشد، اما فهرست چیزهایی که می‌توانند باعث این نوع درد شوند، بسیار زیاد است.
اگر والدینی مبتلا به سرطان کبد باشند، آیا فرزندانشان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن هستند؟
در برخی موارد، بله، والدین مبتلا به سرطان کبد می توانند خطر ابتلای فرزندان خود را افزایش دهند. با این حال، این برای اکثر بیماران صادق نیست. بهتر است اینگونه افراد با پزشک خود مشورت کنند.
دیدگاه خود را بنویسید