اپی گلوتیت
اپی گلوت یا برچاک نای به دریچه غضروفی کوچکی گفته میشود که سر نای جای دارد و سوراخ نای را میپوشاند تا هنگامی که چیزی میخوریم به درون نای راه پیدا نکند. اپی گلوتیت (Epiglottitis ) به التهاب اپی گلوت یا برچاک نای گفته میشود. التهاب اپی گلوت میتواند راه هوا را بند بیاورد و خفگی را در پی داشته باشد.
عوامل گوناگون از سوختگی مایعات داغ گرفته تا آسیب دیدن گلو میتوانند به اپی گلوتیت بینجامند.
شکل- در تصویر بالا اپی گلوت با فلش و کادر قرمز رنگ نشان داده شده است.
اپی گلوتیت در هر سنی ممکن است رخ دهد ولی زمانی در کودکان بیشتر شایع بود و عامل اصلی آن هم عفونتی بود که در پی باکتری آنفلوانزای هموفیلوس نوع ب رخ میداد. این باکتری همان است که مننژیت، سینه پهلو و عفونت خون را میتواند ایجاد کند. اکنون واکسیناسیون گسترده نوزادان در سرتاسر دنیا باعث شده شیوع اپی گلوتیت در اندازه یک بیماری نادر در کودکان کاهش یابد. یادتان باشد التهاب برچاک نای وضعیتی اورژانسی است و اگر زود دست به کار نشوید میتواند به مرگ بیمار بینجامد.
بیماریهایی که با واکسیناسیون شیوعشان کاهش یافته و نادر شده اند، با برداشته شدن واکسیناسیون گسترده میتوانند دوباره شایع شده و جان مردم و به ویژه قشر آسیب پذیر را بگیرند.
شکل- در تصویر بالا اپی گلوت بافت گلبهی رنگی است که در بالای سوراخ نای دیده میشود. در تصویر راست اپی گلوت ورم کرده و راه هوا را تنگ کرده است ولی در سمت چپ وضعیت نرمال است. تارهای صوتی در پایین سوراخ نای دیده میشوند.
علائم و نشانه های اپی گلوتیت چیست؟
در عرض چند ساعت نشانه های اپی گلوتیت در کودکان میتواند نمایان شود. علائم و نشانه های اپی گلوتیت در کودکان چنین هستند:
- تب
- گلودرد
- شنیده شدن صدای غیرطبیعی هنگام دم (سوت تنفسی)
- به سختی قورت دادن چیزی یا دردناک بودن آن
- آبریزش دهان
- بهانه گیری و اضطراب
- نشستن یا به جلو خم شدن برای آسانتر شدن تنفس
علائم و نشانه های اپی گلوتیت در بزرگسالان
نشانه های این بیماری عفونی در بزرگسالان چند روز ممکن است طول بکشد. نشانه هایی که ممکن است ببینید اینها هستند:
- تب
- گلودرد
- گرفتگی صدا
- شنیده شدن سوت تنفسی هنگام دم
- تنگی نفس
- سختی بلع
- آبریزش دهان
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کنیم؟
التهاب یا عفونت برچاک نای یک وضعیت اورژانسی است و اگر کسی دچار آن شود در نفس کشیدن و قورت دادن حتی مایعات هم دچار مشکل میشود. از این رو باید هر چه زودتر به نزدیکترین مرکز اورژانس بروید تا درمان آغاز شود.
بیمار را در حالت نشسته قرار دهید چون اینجوری نفس کشیدن آسانتر است.
چه عواملی باعث اپی گلوتیت میشوند؟
عفونت یا جراحت از عوامل شایعتر اپی گلوتیت هستند:
- عفونت
در گذشته که هنوز واکسن این بیماری نبود یکی از دلایل شایع باد کردن و التهاب اپی گلوت و بافتهای نزدیک آن، عفونت باکتری آنفلوانزا هموفیلوس نوع ب (Haemophilus influenzae type b) یا همان هیب (Hib) بود. باکتری هیب بیماریهای خطرناک دیگری مانند مننژیت را نیز در پی دارد. اکنون در کشورهایی که واکسیناسیون این باکتری انجام میشود به ندرت کسی دچار ورم اپلی گلوت میشود.
گسترش باکتری هیب از پاشیده قطره های سرفه یا عطسه بیمار و وارد شدن باکتری به بینی و گلوی فرد سالم است. این امکان وجود دارد که دچار آلودگی هیب شوید و بیمار نشوید، ولی میتوانید باکتری را به دیگران بدهید و آنها را بیمار کنید.
در افراد بزرگسال دیگر باکتریها و ویروسها نیز میتوانند باعث ورم اپی گلوت شوند:
- باکتری استرپتوکوکوس پنومونیه (Streptococcus pneumoniae): این باکتری عامل مننژیت، سینه پهلو، عفونت گوش و عفونت خون است.
- باکتری استرپتوکوکوس آ، بی و سی: این گروه از باکتریها بیماریهایی از گلودرد استرپتوکوکی گرفته تا عفونت خون را میتوانند به دنبال داشته باشند.
- استافیلوکوکوس آرئوس (Staphylococcus aureus): این باکتری باعث عفونت پوست و دیگر بیماریها مانند سینه پهلو و سندرم شوک سمی میشود.
- جراحت
در موارد نادر جراحت هایی مانند ضربه دیدن گلو میتواند ورم اپی گلوت را به دنبال داشته باشد. همچنین سوختگی (مانند خوردن مایع بسیار داغ یا نفس کشیدن دود داغ آتش) میتواند چنین پیامدی داشته باشد. همچنین قورت دادن ماده شیمیایی خورنده، قورت دادن شی، دود موادی مانند کراک و سیگار الکترونیک نیز میتواند اپی گلوتیت را در پی داشته باشد.
چه عواملی زمینه ساز اپی گلوتیت هستند؟
برخی عواملی که احتمال باد کردن برچاک نای (اپی گلوت) را افزایش میدهند:
- دستگاه ایمنی ضعیف مانند کسی که شیمی درمانی انجام میدهد یا داروهای سرکوب ایمنی دریافت میکند
- نزدن واکسن هیب (باکتری آنفلوانزا هموفیلوس نوع ب). باید بدانید این باکتری بر خلاف نامش، ارتباطی با بیماری آنفلوانزا ندارد. در ایران این واکسن در قالب واکسن پنج گانه پنتاوالان ارائه میشود. واکسن پنتاوالان دارای 5 واکسن است که در برابر بیماریهای دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، هپاتیت ب و هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب ساخته شده است.
اپی گلوتیت چه عوارضی در پی دارد؟
التهاب اپی گلوت پیامدهای زیادی میتواند در پی داشته باشد:
نارسایی تنفسی: اپی گلوت دریچه ای کوچک و متحرک است که درست در بالای حنجره جای دارد و جلوی پریدن غذا و نوشیدنی به درون نای را میگیرد. اگر این دریچه ورم کند، میتواند راه هوا را بند بیاورد و نارسایی تنفسی را در پی داشته باشد. در این وضعیت مرگبار، اکسیژن خون بسیار افت میکند.
گسترش عفونت: گاهی وقتها باکتریهایی که باعث چرک کردن اپی گلوت شده اند، به بخشهای دیگر بدن رسیده و عفونتهایی دیگر همچون سینه پهلو، مننژیت یا عفونت خون به بار می آورند.
راههای پیشگیری از اپی گلوتیت چیست؟
نخستین و بهترین راه، زدن واکسن در برابر این باکتری خطرناک است. واکسن در کودکان زیر 5 سال در 2 ماهگی، 4 ماهگی، 6 ماهگی (در موارد چهار دوزی) و 12 تا 15 ماهگی زده میشود. از آنجایی که این باکتری عفونتهای خطرناکی میتواند برای کودکان در پی داشته باشد، در کشورهای پیشرفته واکسیناسیون در نوزادان انجام میشود.
اگر کسی دچار عفونت گلو شده است، از وسایل مشترک با او استفاده نکنید، دستهای خود را زیاد بشویید. برای شستشوی دست از آب و صابون و یا اگر در دسترس نیست از محلولهای بر پایه الکل بهره ببرید.
عوارض جانبی واکسن باکتری هیب چیست؟
برخی افراد ممکن است به واکسن واکنش آلرژی نشان بدهند. هرچند آلرژی شدید به ندرت رخ میدهد ولی مراقب علائم آن باشید و اگر مشکل تنفسی، افزایش ضربان قلب یا کهیر ظرف چند دقیقه تا چند ساعت پس از واکسن دیدید، کودک را هرچه زودتر به مراکز درمانی ببرید.
عوارض جانبی خفیفی مانند سرخ شدن، درد یا ورم جای واکسن و تب طبیعی است و ممکن است رخ دهد ولی گذرا بوده و بهبود می یابد.
راههای تشخیص اپی گلوتیت چیست؟
نخست پزشک گلوی بیمار را واکاوی میکند تا مطمئن شود راه هوا باز است و اکسیژن به ششها میرسد. اکسیژن خون و وضعیت تنفس بررسی میشود و اگر اکسیزن پایین باشد، دستگاههای کمک تنفسی به کار گرفته میشوند.
پس از پایدار شدن وضعیت تنفسی، با دستگاهی به نام آندوسکوپ که یک شلنگ باریک دارد که در سر آن دوربین جای گرفته است پزشک بینی و گلوی بیمار را بررسی میکند. برای اینکه این کار آزارنده نباشد معمولا بی حسی موضعی به کار گرفته میشود.
ممکن است پزشک عکس رادیولوژی (پرتوی ایکس) بخواهد تا وضعیت اپی گلوت و پیرامون آن را ببیند.
پس از پایداری تنفسی، ممکن است با ابزاری مانند گوش پاک کن نمونه بافت از بخش عفونی برداشته شود تا کشت شده و باکتری شناسایی شود. آزمایش کشت خون نیز ممکن است انجام شود برای بررسی اینکه آیا عفونت خون (باکتریمی) رخ داده یا نه. عفونت خون باکتریمی (Bacteremia ) اغلب همراه با اپی گلوتیت دیده میشود.
راههای درمان اپی گلوتیت چیست؟
نخستین کاری که در درمان انجام میشو کمک به پایداری تنفس است.
پس از آن یک برنامه درمانی آنتی بیوتیکی داده میشود.
دیدگاه خود را بنویسید