انواع جراحی ریه
جراحی برداشتن بخشی از ریه برای درمان بیماری یا آسیب دیدگی ریه انجام میشود. همچنین گاهی برای تشخیص بیماری ریه نیاز به جراحی میشود.
جراحی ریه چیست؟
جراحی ریه (lung resection) به عمل جراحی گفته میشود که در آن بخشی از ریه یا همه آن برداشته میشود. جراح بخش آسیب دیده یا بیمار ریه (بیماری ممکن است سرطان، عفونت، التهاب یا موارد دیگر باشد) را برمیدارد تا ریه بهبود یافته و کار خود را دوباره از سر بگیرد. همچنین ممکن است جراحی ریه برای برداشتن نمونه بافت (بیوپسی یا نمونه برداری) انجام شود.
همه ما دو شش داریم که هر کدام به بخشهای کوچکتری به نام لوب تقسیم میشود. در شش راست سه لوب و در شش چپ دو لوب داریم. در جراحی ریه ممکن است همه یک لوب یا بخشی از آن و یا همه شش که دربردارنده دو یا سه لوب است برداشته شود. رویهم رفته عمل ریه جراحی بزرگی به شمار می آید ولی زندگی با یک شش یا بخشی باقیمانده آن نیز ممکن است.
انواع عمل جراحی ریه چیست؟
- جراحی برش گوه ای: در این روش جراحی، بخش گوه ای شکل از بافت ریه برداشته میشود.
- جراحی سگمنتکتومی یا تکه برداری: جراح یک تا چهار بخش از یک لوب شش را برداشته و بقیه را سر جای خود نگه میدارد.
- لوبکتومی: در این جراحی، یک لوب کامل از شش برداشته میشود. جراحی اسلیو (اسلیوکتومی) یک گونه از جراحی لوبکتومی است که در آن بخشی از شش و برونش (نایژه) اصلی آن برداشته میشود. سپس بخشهای مانده نایژه دوباره به هم و به لوب سالم پیوند خورده و شش به کار خود ادامه میدهد.
- بای لوبکتومی (Bilobectomy): در این روش جراح دو لوب از شش راست را برمیدارد.
- پنومونکتومی یا شش برداری: جراح همه شش را برمیدارد.
- جراحی کاهش گنجایش شش: جراح در این روش، کیسه هایی را که هوا در آنها گیر کرده است، برمیدارد.
شکل- جراحی ریه لوبکتومی
جراحی ریه به درمان چه بیماری هایی کمک میکند؟
جراحی ریه به درمان بیماریهای زیر کمک میکند:
- سرطان ریه مرحله یک تا چهار
- سرطانی که از ریه به بخشهای دیگر بدن گسترش یافته است (متاستاز)
- تومورهای خوش خیم ریه یا ندولهای ریه
- برونشکتازی
- امفیزم
- آبسه
- آسیب دیدگی ریه
- نمونه برداری برای شناسایی سرطان، سل، ندول ریه، فیبروز ریوی و دیگر بیماریهای التهابی ریه
عمل جراحی ریه چگونه انجام میشود؟
جراح یکی از دو گونه جراحی زیر را برای ریه انجام میدهد:
- جراحی توراکوسکوپی: جراحی توراکوسکوپی به کمک ویدئو که کوتاه شده آن واتس (VATS) است یا جراحی توراکوسکوپی رباتی به کمک ویددئو که کوتاه شده آن رواتس (RVATS) است دو نوع جراحی کم تهاجمی تر ریه هستند. در این روشها برش کوچکتری زده میشود و دستگاه توراکوسکوپ از سوراخ درست شده به ریه فرستاده میشود تا جراحی انجام شود.
شکل- جراحی کم تهاجمی با چند سوراخ (به جای یک برش بزرگ)
- جراحی باز یا توراکوتومی: در جراحی باز، برش بزرگتری در پهلو و در راستای دنده ها زده شده و دنده ها از هم باز میشوند تا پزشک به ریه دسترسی پیدا کند.
شکل- در سمت راست جراحی باز و در سمت چپ جراحی واتس (با چند سوراخ) نشان داده شده است.
آماده شدن برای جراحی ریه چگونه است؟
دستورالعمل آماده شدن پیش از جراحی را به شما میدهند ولی معمولا دستور چنین است:
- از شب پیش از عمل هیچ چیزی نخورید و ننوشید.
- برخی از داروهای همیشگی تان را نباید بخورید یا باید عوض کنید (با تجویز پزشک).
- از چند هفته پیش از عمل باید سیگار را کنار بگذارید و در معرض دود نباشید.
- طوری برنامه ریزی کنید که آمادگی داشته باشید چند شب در بیمارستان بمانید.
- نتیجه آزمایشها و عکس های خود را همراه خود به مرکز درمانی ببرید.
چه آزمایشهایی پیش از عمل ریه باید انجام بدهم؟
معمولا این آزمایشها نیاز است:
- آزمایش خون
- آزمایش عملکرد ریه
- عکس رادیولوژی ریه
- سی تی اسکن
- نوار یا اکوی قلب یا تست ورزش قلب
- گاهی پت اسکن، ام آر آی یا برونکوسکوپی نیز نیاز است
جراحی ریه چقدر طول میکشد؟
این بستگی به روش جراحی و گستردگی آن دارد و چیزی میان سه تا شش ساعت میتواند زمان ببرد.
فواید و مزیتهای جراحی به کمک ویدئو (واتس و رواتس) چیست؟
کسانی که به جای جراحی باز، با روش واتس یا رواتس عمل میشوند مزیتهای زیر را تجربه میکنند:
- درد کمتر
- عوارض کمتر
- دوره بهبودی کوتاهتر و برگشت زودتر به فعالیتهای روزمره
خطرات و عوارض جراحی ریه چیست؟
جراحی ریه جراحی بزرگی است و همانند هر عمل بزرگ دیگری میتواند خطرات و عوارضی در پی داشته باشد که برخی گذرا و برخی جدی تر هستند. عوارضی که ممکن است پیش بیاید اینها هستند:
- نشت هوا
- ناهماهنگ شدن ضربان قلب (آریتمی)
- فیستول برونکوپلورال (پدید آمدن یک تونل یا گذرگاه غیرطبیعی بین دو بخش از ریه)
- خونریزی سینه (هموتوراکس)
- سینه پهلو
- عفونت در جای برش
- لخته شدن خون در ریه (آمبولی ریه)
- واکنش به ماده بیهوشی
بهبودی پس از جراحی ریه چقدر طول میکشد؟
بهبودی بسته به نوع عملی که داشته اید از چند هفته تا چند ماه زمان میبرد. سرعت بهبودی پس از عمل به عوامل زیر بستگی دارد:
- نوع برش و جراحی
- وضعیت تندرستی
- آیا جراحی باز داشته اید یا نه
- بیماریهای زمینه ای
در چه صورت پس از جراحی ریه با پزشک تماس بگیرم؟
اگر هر یک از نشانه های زیر را پس از عمل ریه داشتید هر چه زودتر با پزشک تماس بگیرید:
- خونریزی از جای زخم که پانسمان را خیس کرده است
- داشتن خلط زیاد
- رنگی بودن خلط
- بد بدو یا رنگی بودن مایع پیرامون جای زخم
- تب
- تهوع یا استفراغ
- دردی که با مسکن آرام نمیگیرد
در موارد زیر با اورژانس تماس بگیرید:
- بالا آوردن خون
- تنگی نفس غیر منتظره
- درد سینه شدید همراه با تنگی نفس
- کاهش یا از دست دادن هوشیاری
آیا شش پس از بریده شدن دوباره رشد میکند؟
خیر. بافت ریه همانند کبد نیست. پس از جراحی بهبود می یابد ولی دیگر رشد نمیکند که به اندازه اولیه برگردد.
شرایط من پس از عمل ریه چگونه است؟
هنگامی که بیدار میشوید چند لوله به شما وصل است. یکی از آنها سرم است که مایعات به شما میرساند. همچنین خون نیز به شما ممکن است تزریق شود که به رگ گردن یا بازو میزنند.
یک شلنگ باریک درن به جای زخمتان وصل است که هوا و مایعات درون محل عمل شده را به بیرون فرستاده و در کیسه ای جمع میکند.
سوند به مثانه تان وصل است.
لوله کوچکی هم به یک سرخرگتان وصل است تا فشار خونتان را پیاپی اندازه گیری کند.
همچنین ممکن است ماسک اکسیژن روی بینی و دهان داشته باشید.
مقدار دادن داروها را ممکن است با یک پمپ الکترونیکی که به سرم وصل است کنترل کنند.
در هفته نخست طبیعی است که درد داشته باشید. با مسکن درد کاهش می یابد. اگر درد دارید به پرستار بگویید تا دوز مسکن را برایتان تنظیم کنند.
هنگامی که کاملا هوشیار شدید میتوانید چیزی بنوشید و اگر مشکلی نداشتید احتمالا میتوانید غذای جامد بخورید.
تا 12 ساعت پس از عمل ممکن است روی صندلی بنشینید ولی از روز بعد باید گهگاهی برخیزید و راه بروید.
پس از چند روز احساس بهتری خواهید داشت و راحت تر خواهید بود. معمولا سه تا هفته روز (بسته به نوع جراحی) در بیمارستان می مانید.
پس از مرخص شدن در خانه استراحت کنیدو به خود سخت نگیرید. هر روز سعی کنید کمی بیشتر در خانه راه بروید و طول مدت نشستن را کمتر کنید.
مراقبت از زخم پس از جراحی چگونه است؟
تا چند روز پانسمان دارید. پرستار در این مدت پانسمان شما را عوض کرده و زخمتان را تمیز میکند. شمار و اندازه جای برش بستگی به روش جراحی دارد. اگر جراحی کم تهاجمی داشته اید سه جای زخم کوچک دارید و اگر جراحی باز داشته اید یک زحم بزرگ دارید.
در بیشتر موارد از بخیه های جذبی استفاده میشود ولی ممکن است مقداری بخیه کشیدنی هم داشته باشید که ده روز بعد برای کشیدن آنها باید مراجعه کنید.
دستورالعمل مراقبت از زخم در خانه را پرستار به شما توضیح میدهد.
از چه زمانی میتوانم رانندگی کنم؟
پس از جراحی تا زمانی که کاملا تاثیر بیهوشی نرفته نباید هیچ کار حساسی انجام بدهید. تا زمانی که زخمتان به اندازه ای خوب نشده که بتوانید کمربند ایمنی ببندید، نباید پشت فرمان بنشینید.
معمولا چهار تا شش هفته پس از جراحی ریه طول میکشد تا بتوانید رانندگی کنید.
دیدگاه خود را بنویسید